Een toneelstuk geïnspireerd door onderzoek naar bipolaire stoornis, denkstijlen en emotie werd vertoond op het Cambridge Science Festival; Pictures of You vertelde het ontroerende verhaal van twee oude vrienden die herenigd waren en probeerden de intimiteit te herstellen. De twee personages vertoonden twee verschillende denkstijlen; de een een vrijgevochten en vrolijke vrouw die vooral in beelden dacht, haar vriendin een meer beheerst en negatief persoon die meer verbaal dacht. De twee, beiden afgestudeerd in de psychologie, ontmoeten elkaar boven op een heuvel na een traumatische breuk in hun vriendschap, om hun mogelijke toekomst en onrustige verleden te bespreken. Het stuk werd afgewisseld met een discussie onder leiding van Martina Di Simplicio, een psychiater en Career Development Fellow bij de MRC Cognition and Brain Sciences Unit die werkt aan mentale beeldvorming bij bipolaire stoornis, wiens onderzoek de inspiratie vormde voor de productie (tinyurl.com/z2d8jkt).

Doctorale studenten bij de eenheid Alex Lau-Zhu en Julie Ji, samen met klinisch psycholoog Caitlin Hitchcock, bespraken hoe mentale beelden, ruminatie en andere denkvooroordelen de manier kunnen veranderen waarop we ons voelen. Lau-Zhu sprak over studies die hebben aangetoond dat bij het verwerken van dezelfde geschreven scenario’s met behulp van mentale beelden, in tegenstelling tot de focus op verbale betekenis, men geneigd is om een hogere emotionele impact te rapporteren, zowel voor positieve als negatieve scenario’s. Hij voegde daaraan toe: “Verder is gebleken dat verbeelding vanuit een eerste-persoonsperspectief intensere emotionele reacties teweegbrengt dan een derde-persoonsperspectief. Het veelzijdige en ingewikkelde aspect van verbeelding is wat tot de verbeelding sprak van Menagerie Theatre Company om hun toneelstuk te produceren.’

Hitchcock suggereerde dat mensen op een continuüm vallen als het gaat om verbaal of visueel denken, en sommigen zullen het eerste gebruiken wanneer ze denken aan negatieve of verontrustende herinneringen om te voorkomen dat een gebeurtenis in beelden wordt herbeleefd. Na de emotionele ontknoping van het toneelstuk, gefinancierd door de MRC, beantwoordde een tweede panel vragen uit het publiek; psychiaters Muzaffer Kaser en Akeem Sule, toneelschrijver Craig Baxter en cognitiewetenschapper Phil Barnard spraken over hun ervaringen met samenwerkingen tussen kunst en wetenschap in de geestelijke gezondheidszorg.

Viren Swami (Anglia Ruskin University) trok een volle collegezaal voor een lezing over de regels van aantrekkingskracht, waarbij hij stripheld Scott Pilgrim als hoofdpersoon van de lezing gebruikte – en uitlegde waarom Scott’s liefde voor Ramona Flowers volgens de wetenschap volkomen logisch was.

Ten eerste wees Swami op een aantal vroege sociologische onderzoeken waaruit blijkt dat een meerderheid van de mensen relaties begint met mensen die zich in de directe nabijheid bevinden. In feite, geografische nabijheid is een van de grootste voorspellers van het vormen van een relatie. Zelfs in het tijdperk van online dating, zoeken mensen nog steeds naar matches die in de buurt zijn.

Tweede, gewoon bekend zijn met iets, of iemand, was volgens Swami genoeg om ze aantrekkelijker te maken. Het ‘louter blootstelling’ effect toont aan dat we dingen of mensen die vertrouwd zijn leuk vinden. Hoe zit het met uiterlijk? Hoewel we weten dat mooie mensen worden gezien als beter en hebben meer kans op een goede baan, meer betaald krijgen en in het algemeen worden aanbeden, het is niet de belangrijkste factor in een relatie. In seksuele relaties op korte termijn, zei Swami, is het een grote factor, maar de mensen die op zoek zijn naar partners op lange termijn zoeken vaak warmte, humor, begrip en vriendelijkheid in plaats van aantrekkelijkheid.

De derde en laatste les voor Scott Pilgrim was dat ‘birds of a feather flock together’: veel mensen zeggen dat tegenpolen elkaar aantrekken, maar er is eigenlijk weinig of geen bewijs van in de literatuur. Swami liet het publiek met drie algemene tips voor succesvolle dating; aardig zijn, stuur geen foto’s van je geslachtsdelen aan andere mensen (tenzij ze vragen) en, nog belangrijker, wees lief voor jezelf.

Stel jezelf zwevend boven je bed, neerkijkend op … jezelf. De wetenschap achter out of body experiences (OBE’s) en enkele minder bekende vormen van zogenaamde autoscopische verschijnselen werden besproken in een fascinerende lezing. Anglia Ruskin cognitief neurowetenschapper en docent psychologie Dr Jane Aspell onderzocht de redenen waarom sommige mensen deze ervaring hebben en hoe het is verbonden met de lichaam-locatie informatie die onze hersenen verwerken in een belangrijk gebied.

Ze gaf voorbeelden van de meest voorkomende OBE’s – meestal zal een persoon het gevoel hebben dat hij niet meer in zijn lichaam is, hij zal meestal liggen en zijn lichaam kunnen zien. Dit kan echter op verrassende manieren variëren: Aspell gaf een voorbeeld van een docent die een OBE ervoer terwijl hij nog bezig was zijn lezing te geven.

Hoewel de steekproeven van mensen gebruikt in experimenten op dit gebied begrijpelijkerwijs klein zijn – het is immers een zeldzaam fenomeen – is één bevinding die is blijven bestaan abnormale functie in de tempero parietale junctie (TPJ), een gebied dat proprioceptieve en vestibulaire informatie lijkt te combineren, wat aanleiding geeft tot onze bewuste ervaring van waar het lichaam zich in de ruimte bevindt.

Dus wat kunnen OBE’s ons vertellen over onze hersenen en ervaring van onszelf? Aspell zei dat ze laten zien dat ons lichamelijk zelfbewustzijn verschillende componenten heeft die uit elkaar kunnen vallen als de TPJ niet goed functioneert. Aspell zei dat de OBE een van een aantal autoscopische verschijnselen is, waartoe ook autoscopische hallucinaties en heautoscopie behoren. In de eerste ziet een persoon een dubbelganger van zichzelf verschijnen, maar zijn gevoel van zelf blijft in zijn lichaam. Bij heautoscopie, een toestand die door lijders als ‘verontrustend’ is beschreven, ziet iemand zijn dubbelganger, of zelfs meerdere dubbelgangers, en zijn zelfbesef kan overschakelen van zijn eigenlijke zelf naar de dubbelganger en weer terug, soms kan hij het gevoel hebben dat zijn zelf zich in beide tegelijk bevindt.

Deze ‘existentieel vreselijke’ ervaring, zei Aspell, had verschillende patiënten ertoe gebracht zelfmoord te plegen of een poging daartoe te doen. Zij gaf een voorbeeld, gerapporteerd door Wigan in 1884, van een man die zijn dubbelganger naar believen kon oproepen; deze dubbelganger werd uiteindelijk autonomer en verscheen willekeurig om de man te vernederen. Uiteindelijk schoot hij zichzelf neer.

Maar wat weten we over wat er in de hersenen gebeurt? Een patiënte met epilepsie had sinds haar adolescentie perioden van heautoscopie ervaren en had die toevallig tijdens een EEG-scan – haar dubbel verscheen tijdens een epileptische aanval en verdween zodra die was afgenomen. Aspell legde uit dat heautoscopie verband hield met abnormale activiteit in de TPJ en hoe deze informatie over het lichaam in de wereld integreert, inclusief vestibulaire informatie.

Omdat dit zeldzame verschijnselen zijn, heeft Aspell manieren ontwikkeld om ze bij gezonde deelnemers te bestuderen. Met behulp van een camera die achter een deelnemer is geplaatst en een virtual reality-headset, ‘zien’ proefpersonen zichzelf voor zich staan. Om de kracht van de illusie te vergroten meet Aspell ook de hartslag van de deelnemers en plaatst hij een aura van licht rond de ‘dubbelganger’, die in de maat klopt met het hart van de deelnemers. Mensen in deze omstandigheden hebben het gevoel dat hun zelf zich buiten hun lichaam bevindt en dat het virtual-reality lichaam het hunne is.