Jak to się dzieje

Bez interwencji pogotowia, utrudniony poród może trwać wiele dni, powodując śmierć lub poważne kalectwo. Niedrożność może odciąć dopływ krwi do tkanek w miednicy kobiety. Kiedy martwa tkanka odpadnie, kobieta zostaje z dziurą – przetoką, w sensie medycznym – w kanale rodnym.

Tragicznie, istnieje silny związek między przetoką a martwym urodzeniem, z badaniami wskazującymi, że około 90 procent kobiet, u których rozwija się przetoka położnicza, kończy się urodzeniem martwego dziecka.

Przetoka położnicza została praktycznie wyeliminowana w krajach uprzemysłowionych dzięki dostępności na czas, wysokiej jakości leczenia przedłużającego się i utrudnionego porodu – mianowicie, cięcia cesarskiego. Obecnie przetoka położnicza występuje głównie wśród najbiedniejszych i najbardziej zmarginalizowanych kobiet i dziewcząt, zwłaszcza tych żyjących z dala od usług medycznych i tych, dla których usługi te są niedostępne, niedrogie lub nieakceptowalne. Rodzenie dzieci u dorastających dziewcząt zanim miednica jest w pełni rozwinięta, a także ciąża bliźniacza, położenie dziecka w łonie matki, niedożywienie, niski wzrost i ogólnie zły stan zdrowia należą do fizjologicznych czynników przyczyniających się do utrudnionego porodu. Jednakże każda kobieta może doświadczyć utrudnionego porodu, w tym kobiety starsze, które już rodziły dzieci.

Konsekwencje dla kobiet

Nieleczona przetoka położnicza powoduje chroniczne nietrzymanie moczu i może prowadzić do szeregu innych dolegliwości fizycznych, w tym częstych infekcji, chorób nerek, bolesnych ran i niepłodności. Urazy fizyczne mogą również prowadzić do izolacji społecznej i szkód psychicznych: Kobiety i dziewczęta z przetoką często nie są w stanie pracować, a wiele z nich zostaje porzuconych przez mężów i rodziny oraz wykluczonych ze społeczności, co prowadzi do ich dalszego ubóstwa i bezbronności.

Ciągłe występowanie przetoki położniczej jest pogwałceniem praw człowieka, odzwierciedlając marginalizację osób dotkniętych tą chorobą i niepowodzenie systemów opieki zdrowotnej w zaspokajaniu ich potrzeb. Ich izolacja oznacza, że często pozostają niezauważone przez decydentów, a także, że niewiele działań jest podejmowanych w celu przeciwdziałania lub zapobiegania ich stanom. W rezultacie kobiety i dziewczęta cierpią bez potrzeby, często przez lata, bez nadziei w zasięgu wzroku.

Leczenie, reintegracja i kontynuacja

Chirurgia rekonstrukcyjna może zazwyczaj naprawić przetokę. Niestety, kobiety i dziewczęta dotknięte tym urazem często nie wiedzą, że leczenie jest możliwe, nie stać ich na nie lub nie mogą dotrzeć do placówek, w których jest ono dostępne. Brakuje również wysoko wykwalifikowanych i wyszkolonych chirurgów, którzy mogliby wykonywać zabiegi naprawcze. Tragiczne jest to, że przy obecnym tempie postępu, wiele kobiet i dziewcząt żyjących z przetoką może umrzeć zanim zostanie wyleczonych.

Doradztwo i inne formy wsparcia – takie jak umiejętności utrzymania się, alfabetyzacja, szkolenia zawodowe i edukacja zdrowotna – mogą być również niezbędne, aby pomóc kobietom w reintegracji ze społecznością, odbudować swoje życie i odzyskać godność i nadzieję po przeżyciu przetoki.

Kontynuacja leczenia jest również kluczowa dla wszystkich kobiet i dziewcząt, które miały operację naprawczą przetoki, pomagając zapewnić, że nie rozwiną ponownie urazu podczas kolejnych porodów i pomagając chronić przetrwanie i zdrowie zarówno matki, jak i dziecka. Kobiety i dziewczęta, które zostały uznane za nieoperacyjne lub nieuleczalne również wymagają specjalnej i stałej uwagi i wsparcia.

Prewencja jest kluczem

Prewencja jest kluczem do zakończenia przetoki. Zapewnienie wykwalifikowanej opieki położniczej przy wszystkich porodach oraz dostarczenie na czas wysokiej jakości opieki położniczej w nagłych wypadkach dla wszystkich kobiet i dziewcząt, u których wystąpią komplikacje podczas porodu, sprawiłoby, że przetoka byłaby tak samo rzadka w krajach rozwijających się, jak w krajach uprzemysłowionych.

Dodatkowo, zapewnienie planowania rodziny tym, którzy tego chcą, mogłoby znacznie zmniejszyć niepełnosprawność i śmierć matek.

Należy również zająć się podstawowymi czynnikami, które przyczyniają się do marginalizacji kobiet i dziewcząt – w tym brakiem dostępu do wysokiej jakości usług zdrowotnych i edukacji, utrzymującym się ubóstwem, nierównością płci i nierównością społeczno-ekonomiczną, małżeństwami dzieci, ciążami nastolatek oraz brakiem ochrony praw człowieka i wzmocnienia pozycji kobiet i dziewcząt.

Kwestie te prawdopodobnie ulegną zaostrzeniu w związku z COVID-19, ponieważ systemy opieki zdrowotnej zmagają się z pandemią, a usługi w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego są potencjalnie odsunięte na bok. UNFPA szacuje, że COVID-19 może spowodować zawarcie dodatkowych 13 milionów małżeństw dzieci, które w przeciwnym razie nie miałyby miejsca w latach 2020-2030. A jeśli znaczące zakłócenia w usługach planowania rodziny będą trwały średnio sześć miesięcy, na świecie może dojść do sytuacji, w której 47 milionów kobiet w 114 krajach o niskim i średnim dochodzie nie będzie mogło stosować nowoczesnych środków antykoncepcyjnych. Wszystkie te kwestie mogą mieć wpływ na występowanie przetoki położniczej.

Odpowiedź UNFPA

W 2003 roku UNFPA i jego partnerzy rozpoczęli globalną Kampanię na rzecz Zakończenia Przetoki, która jest obecnie aktywna w ponad 55 krajach, pracując nad zapobieganiem i leczeniem przetoki oraz rehabilitacją osób, które przetokę przeżyły. Do tej pory UNFPA, jako lider globalnej Kampanii, bezpośrednio wsparł ponad 113,000 chirurgicznych napraw przetok u kobiet i dziewcząt, a agencje partnerskie wsparły kolejne tysiące. Zabiegi te pomagają przywrócić zdrowie i nadzieję ocalałych, dając im możliwość odzyskania życia i godności.

Tysiące kobiet i dziewcząt otrzymało również usługi reintegracyjne, w tym szkolenia w zakresie umiejętności i małe dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej, przy wsparciu Funduszu Tematycznego Zdrowia Matki i Noworodka. UNFPA wsparł również szkolenie tysięcy pracowników służby zdrowia, w tym chirurgów, położnych, pielęgniarek i pracowników społecznych. Ci wszyscy pracownicy służby zdrowia odgrywają kluczową rolę w leczeniu przetoki, zapobieganiu jej wystąpienia w pierwszej kolejności oraz identyfikowaniu ocalałych i kierowaniu ich do opieki.

W 2013 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych upamiętniła pierwszy Międzynarodowy Dzień Zakończenia Przetoki Położniczej, 23 maja, aby podnieść świadomość tego problemu i zmobilizować wsparcie na całym świecie. Międzynarodowy Dzień Końca Przetoki Położniczej jest obchodzony corocznie na całym świecie przez partnerów zaangażowanych w walkę z przetoką. W 2016 roku, z okazji tego dnia, Sekretarz Generalny ONZ Ban Ki-moon wezwał świat do zakończenia przetoki w ciągu jednego pokolenia, a przesłanie to powtórzył Dyrektor Wykonawczy UNFPA. W grudniu 2018 r. państwa członkowskie przyjęły nową rezolucję ONZ w sprawie przetoki, wzywając do zakończenia przetoki w ciągu dekady, zgodnie z Agendą 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Ta śmiała wizja podnosi poprzeczkę dla rozwiązania problemu przetoki, stawiając ją na tym samym poziomie, co inne główne globalne inicjatywy, w tym zakończenie możliwych do uniknięcia zgonów matek i noworodków, zakończenie HIV, zakończenie okaleczania żeńskich narządów płciowych i wyeliminowanie polio.

Uaktualnione 23 maja 2020 r.

.