De verwarringcirkel (Circle of Confusion of CoC) ontstaat tijdens het scherpstellen in een camera. Het is een toepasselijke naam, want de uitleg ervan kan nogal technisch en verwarrend worden!

De Cirkel van Verwarring beïnvloedt de “scherpte” van beelden. Omdat sommige onderwerpen scherpte vereisen en sommige fotografen ultra-scherpe foto’s willen, is het nuttig om te begrijpen hoe het werkt.

Deze gids zal helpen om wat van de verwarring weg te nemen door de Cirkel van Verwarring in eenvoudige stappen uit te leggen. Vervolgens geven we een aantal voorbeelden van de invloed ervan op beelden in de praktijk.

Wat is de Cirkel van Verwarring in de Fotografie?

Het klinkt misschien als iets om te vermijden, maar de Cirkel van Verwarring is niets om je zorgen over te maken! Als u een beetje weet wat er in de camera gebeurt, wordt u een gevoeliger en bewuster fotograaf.

De verwarringcirkel ontstaat wanneer een lichtpunt van een beeld door de lens de camera binnenkomt en op de sensor achterin de camera terechtkomt. Het is een meting van een lichtpunt dat valt op het brandvlak (d.w.z. de camerasensor) dat vaak wordt aangeduid als het brandpunt.

Wanneer we de scherpstelring bewegen om het beeld scherp te stellen, beweegt het brandpunt voor en achter de sensor. Om het “goed” te krijgen, draaien we de scherpstelring vaak een paar keer naar rechts en dan weer naar links, totdat we tevreden zijn dat het beeld dat we zien “scherp” is.

Maar wat gebeurt er binnenin de camera? Zoals het diagram hieronder laat zien, komen de lichtstralen door de lens de camera binnen en komen samen in een punt.

Door aan de lensring te draaien die het scherpstelelement vasthoudt, beweegt dit punt – het scherpstelpunt – naar achteren en naar voren totdat het op de camerasensor rust en we tevreden kunnen zijn: “

In theorie gaan de lichtstralen door de lens en landen als een perfect scherp punt op de sensor of het filmvlak. Dit is de zwarte stip in het diagram.

In de praktijk landt het echter als een kleine onscherpe lichtvlek; en als we zeggen klein, hebben we het over afmetingen als 0,018 mm – dus heel klein!

Dit is de rode stip in het diagram en wordt de “Cirkel van verwarring” genoemd – wat in precieze optische termen geen stip of volledig in focus is. Maar we hebben het over variaties van micromillimeters, dus voor alle doeleinden accepteren we dit als “scherp”.

Het is ook het geval dat een gebied voor en achter het brandpuntsvlak het gebied van het onderwerp uitbreidt dat we waarnemen als zijnde scherp. In het diagram is dit in geel aangegeven.

Als je opzij kijkt, zie je dat de gele gebieden verschillend zijn voor een groot diafragma en voor een klein diafragma.

Alle gebieden in rood en geel worden door het menselijk oog gezien als scherp, ook al zijn ze dat niet perfect. Dit is wat fotografen noemen de “Aanvaardbare Focus” of de “Toelaatbare Cirkel van Verwarring”.

In eenvoudige termen, dit is het gebied van een beeld dat lijkt te zijn in focus.

Scherptediepte en de Verwardheidscirkel

Wanneer u het diafragma van de lens instelt, vergroot of verkleint u de grootte van de Verwardheidscirkel, waardoor een groter of kleiner gebied voor en achter het brandpuntsvlak scherp is.

Terzijde van de camera naar een scène kijkend, wordt dit verschijnsel – onze ogen nemen waar dat dingen scherp zijn – “scherptediepte” genoemd. Kleine diafragma’s, zoals f/16, geven een grote scherptediepte. Grote diafragma’s zoals f/2 geven een geringe scherptediepte.

De meeste lenzen hebben een kalibratie op de diafragmaring die de verandering in scherptediepte aangeeft als je van het ene diafragma naar het volgende gaat. Denk eraan – een klein diafragma geeft een grote scherptediepte en een groot diafragma geeft een kleine scherptediepte.

Als dit allemaal nieuw is, is het weer een kwestie van naar buiten gaan en een reeks diafragma’s van dezelfde scène te testen en de resultaten te vergelijken.

Hyperfocale afstand, scherptediepte en de cirkel van verwarring

De hyperfocale afstand is de precieze scherpstelafstand waarop de scherptediepte maximaal is bij een gegeven combinatie van diafragma en brandpuntsafstand.

Het wordt veel gebruikt in landschapsfotografie om een volledig “door de scène” gevoel van scherpte te krijgen.

Het diafragma instellen op f/16 en de scherpstelring op oneindig is niet altijd de beste oplossing om een scherp landschap te krijgen. Door een brandpuntsvlak dichter bij u te kiezen en een lagere f-stop, kan de scherptediepte en het gebied in het landschap dat scherp lijkt, juist toenemen.

Een ander algemeen punt is dat het soms het beste is om over te schakelen van automatische instellingen voor scherpstelling en diafragma. In de automatische modus zal de camera scherpstel- en belichtingsbeslissingen nemen op basis van punten in de scène die het “ziet” als significant, of gemiddelde metingen over de scène.

Spotmeting zal helpen, maar soms is handmatig werken het beste – met behulp van een camera met live view, focus peaking en inzoomen op een beeld om de scherpstelling te controleren kan echt helpen. Probeer het maar eens.

Om het onderwerp verder te bestuderen kun je “scherptediepte tabellen” raadplegen. Maar ze zijn niet one-size-fits-all; wat belangrijk is, verschillende camera’s en lenzen hebben verschillende tabellen.

Diepte van het veld tabellen gebruiken de kleine Circle of Confusion meting als een element in de formule waarmee ze hun uitkomsten berekenen.

De meeste camera lenzen komen met een tabel in die kleine velletjes gevouwen papier in de doos die je waarschijnlijk niet hebt gelezen op het moment.

Er zijn ook “DOF Calculators” gratis online te gebruiken, zodat u deze thuis of via apps op uw mobiel kunt raadplegen.

Uw lenskeuze

Een van de redenen waarom dure lenzen, nou ja, duur zijn, is dat het focuselement in hen een kleinere Circle of Confusion bij het brandpunt produceert en dus een scherper beeld.

In de praktijk kopen we de beste lens die we kunnen krijgen en gaan we verder, ons een beetje beter voelend in de wetenschap dat zelfs de beste lenzen ter wereld optisch niet perfect zijn.

Voorbeeldbeelden die de beeldverwarring laten zien

In dit gedeelte kijken we naar drie verschillende situaties – portretten, een stadsgezicht en een close-up – en bekijken we hoe de beeldverwarring en de DoF deze kunnen beïnvloeden.

Ondiepe scherptediepte en circle of confusion

Kiezen voor een laag f-getal zoals f/2.0 geeft een ondiepe scherptediepte. In een close-up zoals dit portret wordt de scherptediepte zo klein dat niet alleen de achtergrond, maar ook het grootste deel van hoofd en gezicht onscherp zijn.

De focus werd op één oog ingesteld – standaardpraktijk bij portretfotografie – waardoor kleine gebieden met veel detail in het haar en het rode hoofddeksel werden uitgepikt.

De gebruikte specialistische lens – de prachtige Nikon 0.95 Noct 58mm – is van zo’n hoge kwaliteit dat de in-focus gebieden van het beeld uitzonderlijk scherp zijn, waardoor het beeld een hyper-realistische kwaliteit krijgt.

Het onderwerp uit de voor- en achtergrond halen

Dit is een goed voorbeeld van hoe je de Circle of Confusion kunt verkleinen, maar toch de interesse buiten het onderwerp kunt behouden. Deze foto maakt gebruik van een zoom (een 70-200mm) bij f/2.8 en het onderwerp – een bruid – heeft haar gezicht in het focusgebied gedraaid.

De voorgrond en achtergrond zijn onscherp door de scherptediepte, een effect dat nog wordt versterkt door de ruimtelijke compressie van de zoomlens.

De bruid wordt ingekaderd door het gebladerte dat zijn vorm niet volledig verliest in het bladpatroon, of de toon- en kleurbereiken te veel verkleint.

Kies uw brandpuntsvlak voor scherpe landschappen

Dit beeld, gemaakt in de vroege avond, is een goed voorbeeld van inspelen op een locatie en het kiezen van een brandpuntsvlak tussen de camera en de horizon. Het toont een “eenvoudig”, schilderachtig onderwerp – boten aangemeerd in een haven in de avondschemering.

Voor een landschapsopname – of stadsgezicht zoals dit eigenlijk is – zou de traditionele aanpak zijn om diafragmeren, tot f/6.3 of hoger, en de focus op oneindig te zetten. In dit geval is gekozen voor een relatief kleine scherptediepte – f/2.5 – en toch voor een scherp, onscherp beeld.

Het brandpuntsvlak is ruim voor de lijn van de kade geplaatst. Ook de rechte opstelling zonder voorgrondobjecten draagt bij aan de algehele in-focus uitstraling.

Als je inzoomt zie je natuurlijk dat de voorgrond en achtergrond wat zachter is, maar in vol beeld ziet het geheel er scherp uit.

Bokeh en de Circle of Confusion

“Bokeh” is een van de meest populaire technieken geworden die in de fotografie worden gebruikt. Het woord bokeh komt uit het Japans en betekent letterlijk “onscherpte”.

In deze opname wordt in close-up een voet in beweging vastgelegd en de waterdruppels die worden weggeslingerd als hij oversteekt op een aangemeerde boot.

De lichten die worden weerkaatst in het water, dat zich enige afstand lager bevindt, zijn net buiten het bereik van de Cirkel van Verwarring en zijn een patroon van witte klodders geworden tegen de intense duisternis van het water.

Een zwart-witconversie is perfect om de contrasten en helderheid van de foto te verbeteren.

Natuurfotografen maken veel gebruik van bokeh om bijvoorbeeld een bloem, vogel of vlinder van zijn achtergrond te scheiden en de kijker meer visuele informatie over het onderwerp te geven.

Een woord over verscherpingstools in Photoshop en andere software

Digitale manipulatie-apps zoals Photoshop bieden tools om een afbeelding te verscherpen. Ze zullen natuurlijk een onscherpe afbeelding niet in een scherpe afbeelding veranderen, maar kunnen voorzichtig worden gebruikt om de perceptie van scherpte voor de kijker te vergroten.

Dit wordt gedaan door het contrast te overdrijven – de lichten en de donkerte – samen met wat de app herkent als een rand, waardoor de kijker de indruk krijgt dat de scherpte in de afbeelding is toegenomen.

Duw het te ver en het zal overcompenseren, en de afbeelding zal er onnatuurlijk uit beginnen te zien. Het is een geval van “een beetje gaat een lange weg”, vooral voor afdrukken, hoewel beelden voor webpresentatie een beetje meer verscherping nodig zullen hebben.

Slotwoorden over de Cirkel van Verwarring

Leren over de wetenschap van de camera en lenzen helpt u een gevoel te krijgen voor uw apparatuur en technieken.

Hoplijk is een deel van de verwarring die u misschien had over de Cirkel van Verwarring een beetje opgeklaard. U zou een beter begrip moeten hebben van scherptediepte en het idee van “aanvaardbaar scherp” en hoe u deze variabelen kunt gebruiken.

Dus, laat de verwarring achter u en ga erop uit en experimenteer. Technieken zijn altijd een middel om het doel te bereiken: zoals de reisfotograaf Peter Adams opmerkte: “Great photography is about depth of feeling, not depth of field.”