Love is in the air; we zijn nog maar een paar dagen verwijderd van Valentijnsdag. Ik hou van deze tijd van het jaar. Sterker nog, ik hou van de liefde. En ik zie graag verliefde mensen. Zou het niet prachtig zijn als intense romantische liefde eeuwig zou duren? Maar wat als zo’n verlangen naar liefde overdreven wordt bij sommige mensen? Kan liefde een verslaving worden? In een paper, gepubliceerd in het januari-maart 2019 nummer van European Journal of Psychiatry, bespreken onderzoekers Sanches en John liefdesverslaving en de behandeling ervan.1
Wat is liefdesverslaving?
Liefdesverslaving (ook bekend als pathologische liefde) verwijst naar een “gedragspatroon dat wordt gekenmerkt door een onaangepaste, alomtegenwoordige en buitensporige belangstelling voor een of meer romantische partners, resulterend in een gebrek aan controle, het afzweren van andere interesses en gedragingen, en andere negatieve gevolgen” (p. 39).1 Bij liefdesverslaving dringt onvolwassen liefde – liefde die onzeker, extern, blind en buiten iemands controle is – door in iemands leven.2
De prevalentie van pathologische liefde is 3-10%, maar waarschijnlijk hoger in bepaalde bevolkingsgroepen (bijv, 25% bij studenten).1,2
Pathologische liefde moet worden onderscheiden van andere aandoeningen, zoals afhankelijke persoonlijkheidsstoornis of borderline persoonlijkheidsstoornis; bij deze stoornissen is het patroon van disfunctioneel gedrag niet beperkt tot romantische liefde.
Liefdesverslaving verschilt ook van psychotische stoornissen, seksverslaving, en erotomanie-een waanstoornis die wordt gekenmerkt door de veronderstelling dat een andere (meestal hoge status) persoon verliefd is op het individu.1
Wat voor soort stoornis is liefdesverslaving?
Er is geen consensus over de diagnostische criteria voor liefdesverslaving, noch overeenstemming over wat voor soort stoornis het is.
Zo kan pathologische liefde een impulscontrolestoornis zijn – gekenmerkt door impulsiviteit en nieuwigheid-zoeken.
Anderen geloven dat pathologische liefde een stemmingsstoornis is. Vermoedelijk ervaren mensen met een liefdesverslaving stemmingstoestanden (b.v., hypomanie en opgetogenheid) vergelijkbaar met die van mensen die verliefd worden of zich in de vroege stadia van intense romantische liefde bevinden.
Een andere mogelijkheid is dat liefdesverslaving behoort tot het obsessief-compulsieve spectrum; net als mensen met obsessies, kunnen mensen met liefdesverslaving last hebben van repetitieve en opdringerige gedachten – behalve dat hun obsessies verband houden met de persoon van wie ze houden en niet, bijvoorbeeld, gezondheid of netheid zorgen.
DE BASIS
- Wat is verslaving?
- Zoek een therapeut om verslaving te overwinnen
Andere onderzoekers hebben voorgesteld om liefdesverslaving het best te begrijpen als een biaxiaal continuüm – waarbij de verticale as staat voor aan gehechtheid gerelateerd gedrag, en de horizontale as voor het zoeken naar beloning en impulsiviteit. Bijvoorbeeld, bij sommige individuen zou een hoge impulsiviteit en beloningszoekend gedrag samengaan met een hoog niveau van gehechtheidsgedrag, resulterend in een obsessieve of afhankelijke vorm van liefde; bij anderen zou een hoge mate van beloningszoekend gedrag en impulsiviteit samengaan met gehechtheidstekorten, resulterend in een hoge seksuele interesse en het hebben van meerdere sekspartners.
Door de dwangmatige aard van liefdesverslaving, hebben sommigen zich afgevraagd: Kan pathologische liefde een verslaving zijn? Het is duidelijk dat sommige onderzoekers geloven dat het zo is – vandaar de naam liefdesverslaving. Niettemin blijken verslavingen heel anders te zijn dan preoccupatie met liefde: Het gaat om inname van een chemische stof, hunkering, tolerantie, ontwenning, verlangen om te stoppen met gebruiken maar niet in staat zijn om te stoppen, en aantasting van het dagelijks functioneren.
Als pathologische liefde een verslaving is, dan moet het een gedragsverslaving zijn. Gedragsverslavingen (zoals gokverslaving) vereisen niet de consumptie van een psychoactieve stof, maar ze delen andere kenmerken met middelenverslavingen. Bijvoorbeeld, net als een persoon in een vroeg stadium van drugsgebruik, kunnen mensen die verslaafd zijn aan liefde in het begin intens plezier, voldoening en euforie ervaren. Daarna worden ze gepreoccupeerd met deze ervaringen, waarbij ze tekenen van afhankelijkheid vertonen zoals “verhoogde hoeveelheden van het gedrag om het gewenste emotionele effect te bereiken”- in dit geval, “verhoogde tijd besteed aan het zoeken naar liefde.”2
Addiction Essential Reads
Andere tekenen van verslaving aan de liefde zijn “drang om door te gaan met het gedrag ondanks pogingen om te stoppen,” zoals zich alleen en wanhopig voelen wanneer ze geen relatie meer hebben; en “aanhoudend verlangen of onsuccesvolle pogingen om het gedrag te verminderen of te beheersen,” zoals besluiten om nooit meer verliefd te worden, maar toch “relaties onmiddellijk beëindigen” vervangen.”2
Behandeling van pathologische liefde
In hun review vonden John en Sanches weinig onderzoeksstudies over de behandeling van liefdesverslaving – geen enkele over farmacologische behandelingen, en slechts één over psychotherapeutische benaderingen.1
Het gebruik van zelfhulpgroepen (bijv. “Women Who Love Too Much”) was de meest voorkomende psychosociale interventie.
Een studie die psychodrama groepstherapie onderzocht, vond het effectief in het aanmoedigen van gezondere relaties. De studie maakte echter geen gebruik van een controlegroep, dus verder onderzoek is nodig.
Andere vormen van therapie die waarschijnlijk nuttig zijn bij de behandeling van pathologische liefde zijn cognitieve gedragstherapie (door vervormde gedachten over liefde uit te dagen) en psychodynamische therapie (door hechtingsproblemen aan te pakken).
Gezien de overeenkomsten tussen pathologische liefde en eerder besproken stoornissen – obsessieve-compulsieve stoornis, impulscontrolestoornissen, en stemmingsstoornissen – geloven John en Sanches dat farmacologische behandelingen (bijv, antidepressiva, stemmingsstabilisatoren) nuttig kunnen blijken bij de behandeling van specifieke symptomen van pathologische liefde, zoals obsessies of stemmingsinstabiliteit.
Conclusie over liefdesverslaving
Er lijkt nu “overvloedig gedragsmatig, neurochemisch en neuro-imaging bewijs te zijn om de bewering te ondersteunen dat liefde een verslaving is, op vrijwel dezelfde manier als chronisch drugszoekend gedrag kan …. op een verslaving kan wijzen. “3
Zoals we hebben gezien, kan liefdesverslaving (of pathologische liefde) een gedragsverslaving zijn die wordt gekenmerkt door pogingen om extreem plezierige gevoelens te herwinnen die samenhangen met de toestand van diep verliefd zijn. Liefdesverslaving is in verband gebracht met roekeloos gedrag en negatieve uitkomsten die iemands dagelijks leven beïnvloeden (bijv. problemen op het werk).2
Psychotherapie en farmacotherapie kunnen nuttig zijn bij de behandeling van bepaalde symptomen van deze aandoening, hoewel het onderzoek naar behandelingen beperkt is.
Net als andere verslavingen wordt liefdesverslaving geassocieerd met plezier, maar ook met lijden. De auteurs eindigen hun overzicht door het plezier en de pijn van liefdesverslaving te vatten door Shakespeare aldus te parafraseren: “Als je liefhebt en gekwetst wordt, heb dan meer lief; als je meer liefhebt en gekwetst wordt, heb dan nog meer lief; als je nog meer liefhebt en nog meer gekwetst wordt, heb dan nog meer lief tot het geen pijn meer doet. “1