Wanneer een hond slaapt, slaapt hij vast en negeert hij vrolijk elke verstoring door mens of dier – totdat zijn baasje een blik eten opent, in welk geval elke hond die de moeite waard is binnen een seconde ter plaatse is, dankzij een vermogen om zijn gehoor selectief te gebruiken en onbelangrijke achtergrondgeluiden uit te filteren. Dit is allemaal mogelijk omdat de zintuigcellen van een hond niet rechtstreeks verbonden zijn met het oor, maar via speciale zenuwbanen naar de hersenzenuw gaan die verantwoordelijk is voor het gehoor – en honden kunnen deze eenvoudig aan- en uitschakelen, zoals een lichtschakelaar.

Dat wil niet zeggen dat honden een bijzonder goed gehoor hebben, althans wat het volume betreft, maar ze hebben wel één voordeel ten opzichte van hun baasjes: ze kunnen zeer lage en zeer hoge tonen horen. “Terwijl mensen alleen bewust geluiden kunnen waarnemen tussen ongeveer 60 en 2.000 hertz, is een hond in staat om tot 65.000 hertz te horen,” zegt Stefan Launer, Sonova’s resident expert in audiologisch onderzoek en Senior Vice President Science & Technology. Dit is de reden waarom het niet veel zin heeft om tegen je hond te schreeuwen als hij ongehoorzaam is; in plaats daarvan is een zachter commando op een hogere toon waarschijnlijker om het gewenste resultaat te bereiken.

Daarnaast hebben honden 17 oorspieren om hen te helpen geluid te lokaliseren, en ze kunnen hun oren onafhankelijk van elkaar bewegen over een grote straal. Zij kunnen dus de oorschelp in een bepaalde richting richten om de geluidsgolven van een bron zo efficiënt mogelijk op te vangen. Dit locatievermogen is van gelijk nut voor hond en baas – de dieren kunnen commando’s perfect horen, zelfs als hun meesters toevallig uit het zicht zijn.

Maar wat gebeurt er als een hond zijn gehoor verliest? Met veel geduld en training kun je hem trainen om het dagelijkse leven aan te kunnen – of je kunt hem een gehoorapparaat geven. En er zijn inderdaad al een paar jaar honden met hoortoestellen: de eerste keer dat een hond een hoortoestel kreeg aangemeten dat oorspronkelijk was ontworpen voor een mens was in 1987, aan de Auburn University in Alabama – en Unitron, gevestigd in Port Huron, Michigan, was betrokken bij het ontwerp. “Het werkte omdat de oren van honden en mensen anatomisch gelijk zijn,” legt Launer uit. Het hoortoestel was bekleed met schuimrubber dat kon uitzetten om in de gehoorgang te passen. Zoals Launer opmerkt, is het trainen van een hond vaak een dure aangelegenheid, dus oplossingen zoals deze kunnen zowel noodzakelijk als geschikt zijn.

Peter Scheifele heeft ervaring met het aanpassen van honden met dergelijke apparaten; als professor aan de University of Cincinnati’s FETCH LAB™ (Facility for Education and Testing of Canine Hearing & Laboratory for Animal Bioacoustics), is hij gespecialiseerd in het onderzoeken en helpen van honden met gehoorverlies. “Sinds de Brainstem Auditory Evoked Response Test (BAER) voor dieren is ontwikkeld, zien we veel honden met klachten als leeftijdsgerelateerd gehoorverlies en pathologische gevoeligheid voor geluid.” Omdat honden zowel een verticale als een horizontale gehoorgang hebben, zijn aanpassingen op maat essentieel. Een van de meest recente honden die Scheifele heeft uitgerust met een hoortoestel – een draadloos apparaat gemaakt door Phonak – was een border collie uit Austin, Texas.

Niettemin is slechts een kleine minderheid van de honden geschikte kandidaten voor hoortoestellen, zoals de onderzoeker uitlegt: “Mensen weten waarom ze een vreemd voorwerp in hun oor hebben. Een hond weet dat niet, en zal het hoortoestel vaak niet verdragen.” Bovendien hebben hoortoestellen alleen zin als de hond in ten minste één oor nog enig restgehoor heeft, omdat de hoorsystemen niet meer doen dan geluid versterken. “Mensen hebben hetzelfde probleem, daarom worden zij vaak uitgerust met cochleaire implantaten.” Scheifele legt verder uit dat honden met een restgehoor zich er misschien niet eens van bewust zijn dat er een gebrek is: “Gehoorverlies is een langzaam proces en veroorzaakt geen pijn.”

Sonova’s audiologische expert Stefan Launer somt op: “Het aanpassen van hoortoestellen die voor mensen zijn gemaakt om honden te passen, is een spannend nevenproject in het onderzoek. Ik ben altijd blij om positieve resultaten te horen.”

Als hondeneigenaars het geduld, de tijd en de energie opbrengen om hun dieren aan de toestellen te laten wennen, is de kans groot dat de hond het zachte geluid van een geopend blikje weer kan horen – en, het allerbelangrijkste, de stem van zijn baasje kan horen.