Vorige dingen eerst: Voor het geval u het nog niet wist, de Russen noemen hun hoofdstad nooit Moskou. Voor ons is het niet het Franse Moscou of het Duitse Moskau en ook geen van de andere Europese varianten. Het is Moskva (Москва), met de klemtoon op de tweede lettergreep. Als u wilt horen hoe het klinkt, er is een audio-opname op Wikipedia.

Engelssprekenden zijn zich eigenlijk bewust van dit woord op een bepaald niveau al. Zij gebruiken het bijvoorbeeld in de naam van de Moskva-rivier, die door Moskou stroomt. Maar waarom is de naam van de stad en de rivier één woord in het Russisch en twee woorden in het Engels?

Oeroude geschiedenis

Het verhaal heeft te maken met hoe de naam Moskou in de loop der tijden is veranderd. Oorspronkelijk noemden de Russen (of liever hun Slavische voorouders die zich later opsplitsten in Russen, Oekraïners en Wit-Russen, om precies te zijn) de stad Moskov (Москов).

Moskov werd voor het eerst in de kronieken vermeld in 1147, toen prins Joeri Dolgorukiy een bondgenoot schreef, waarin hij hem uitnodigde naar een van de steden te komen waarover hij regeerde: “Broeder, kom bij mij in Moskov.”

Omdat die kroniek in 1147 werd gevonden, wordt dit beschouwd als het jaar waarin Moskou werd gesticht, en Yuri Dolgorukiy wordt verondersteld de stichter te zijn. Maar in werkelijkheid hebben we geen idee – misschien heeft iemand de stad een paar eeuwen eerder gebouwd en heeft Yuri haar toevallig veroverd.

Verloren in transcriptie

Ontwerper Artemy Lebedev vat het verhaal van de naam van de stad in het Engels vrij goed samen:

“Moskou is een van de weinige briljante voorbeelden van woorden die goed bewaard zijn gebleven in andere talen. De stad heette vroeger Moskov. Zo werd het aan buitenlanders voorgesteld die het zorgvuldig opschreven: Moskou. In die tijd werd de W dichter bij de V uitgesproken… Telkens als ik dus een bord met de naam Moskov zie, ben ik blij te bedenken dat een toponiem uit de Middeleeuwen nog steeds in het Engels leeft, hoewel het uit het Russisch is verdwenen.”

Het Duitse Moskau, het Franse Moscou en andere Europese versies staan allemaal dicht bij het oorspronkelijke Moskov, alleen aangepast aan hun respectieve talen. Dat is heel gewoon, want elke taal heeft zijn eigen regels voor de uitspraak. En terwijl wij in Rusland “Moskva” zeggen, begrijpt iedereen precies wat een buitenlander bedoelt als hij “Moskou” zegt.