InhoudswaarschuwingIn dit artikel wordt gesproken over onderdrukking, verkrachting, herhalende scheldwoorden; als u zich niet prettig voelt bij het lezen over dit soort onderwerpen, raden wij u aan een stapje terug te doen.

Iedereen met een vrouwelijke genderidentiteit is vrouwelijk: ze is een vrouw of meisje. Vrouwen vormen een zeer diverse groep, en veel aannames over de definitieve kenmerken van vrouw-zijn worden niet door alle vrouwen gedeeld. Iemand kunnen of willen baren maakt hem nog geen vrouw, want veel vrouwen en meisjes kunnen of willen dat niet, vanwege gezondheidsproblemen, leeftijd of persoonlijke keuze. Er als een vrouw uitzien maakt iemand nog geen vrouw, want anderen kunnen dat verkeerd beoordelen, en er zijn vrouwen die er mannelijk uitzien, en andere mensen die er vrouwelijk uitzien, uit vrije wil of van nature. Alleen de identificatie als vrouw maakt iemand tot vrouw. Het vrouw-zijn van elke vrouw geldt ongeacht de lichaamsdelen die zij heeft, of het geslacht dat haar bij de geboorte is toegewezen. Cisgender vrouwen, transgender vrouwen en intersekse vrouwen zijn evenzeer vrouwen. Omdat geslacht niet hetzelfde is als seksuele geaardheid, zijn vrouwen nog steeds vrouwen, of ze zich nu seksueel aangetrokken voelen tot mannen (heteroseksueel), of tot vrouwen (lesbisch), of tot mensen van elk geslacht (biseksueel of panseksueel), of geen van beide (aseksueel).

In het westerse kolonialistische binaire systeem van seksen wordt “vrouw” beschouwd als een van de enige twee geslachten die bestaan, een van de binaire geslachten. Gedurende de hele geschreven geschiedenis hebben culturen over de hele wereld mensen erkend die gender-variant waren of die overgingen naar een andere gender-rol dan die hen bij de geboorte was toebedeeld. Oude culturen die dachten dat er een specifiek aantal geslachten was, zeiden niet altijd dat er maar twee waren. In oude Egyptische geschriften was de vrouw een van de drie geslachten, en in de klassieke Joodse literatuur was de vrouw een van de zes geslachten. Het binaire geslacht is een kunstmatig en relatief nieuw concept voor de mensheid. Geslacht is niet inherent binair. Daarom is “vrouw” niet inherent een binair geslacht. Integendeel, “vrouw” is een van de vele geslachten die mensen hebben. In de loop van de wereldgeschiedenis zijn er veel mensen geweest die zich niet identificeren met vrouwelijk of mannelijk, en die daarom niet-binaire genders zijn. Er zijn ook mensen die zich gedeeltelijk als vrouw identificeren, maar toch niet het gevoel hebben dat zij volledig in die categorie passen, daarom noemen zij zichzelf niet-binaire vrouwen. Hoewel het binaire systeem van de seksen dwingend en beperkend is, is “vrouw” een geldige identiteit. Vrouw-zijn kan beter begrepen worden als een identiteit op zich, dan als een tegenpool in een binair systeem.

Etymologie en terminologie

De spelling van “vrouw” in het Engels heeft zich in het afgelopen millennium ontwikkeld van wīfmann naar wīmmann naar wumman, en uiteindelijk, de moderne spelling woman. In het Oudengels betekende wīfmann “vrouwelijk mens”, terwijl wēr “mannelijk mens” betekende. Mann of monn had een geslachtsneutrale betekenis van “mens”, die overeenkwam met modern Engels “persoon” of “iemand”; maar na de Normandische verovering begon man meer gebruikt te worden in verwijzing naar “mannelijk mens”, en tegen het einde van de 13e eeuw begon het gebruik van de oudere term wēr te overschaduwen. De mediale labiale medeklinkers f en m in wīfmann vloeiden samen tot de moderne vorm “vrouw”, terwijl het oorspronkelijke element wīf, dat “vrouwelijk” betekende, semantisch vernauwd werd tot de betekenis van een getrouwde vrouw (“echtgenote”).

Het is een populaire misvatting dat de term “vrouw” etymologisch verbonden zou zijn met “baarmoeder”. “Baarmoeder” is afgeleid van het Oudengelse woord wamb dat “buik, ingewanden, hart, baarmoeder” betekent (het moderne Duits behoudt de spreektaalterm “wamme” van het Oudhoogduitse wamba voor “buik, pens, schoot”).

Het woord meisje betekende oorspronkelijk in het Engels “young person of either sex”; pas rond het begin van de 16e eeuw kwam het tot de specifieke betekenis van een vrouwelijk kind. De term meisje wordt soms in de volksmond gebruikt om een jonge of ongehuwde vrouw aan te duiden; in het begin van de jaren zeventig hebben feministen dit gebruik echter aangevochten omdat het gebruik van het woord om een volwassen vrouw aan te duiden aanstoot kan geven. Met name vroeger gangbare termen als “kantoormeisje” worden niet meer op grote schaal gebruikt. Omgekeerd wordt in bepaalde culturen die familie-eer verbinden met vrouwelijke maagdelijkheid, het woord meisje (of het equivalent in andere talen) nog steeds gebruikt om te verwijzen naar een nooit getrouwde vrouw; in die zin wordt het gebruikt op een manier die ruwweg analoog is aan het min of meer verouderde Engelse maid of maiden.

Er zijn verschillende woorden die worden gebruikt om te verwijzen naar de kwaliteit van het vrouw zijn. De term “vrouwelijkheid” betekent slechts de toestand van het vrouw zijn. “Vrouwelijkheid” wordt gebruikt om te verwijzen naar een reeks typische vrouwelijke eigenschappen die geassocieerd worden met een bepaalde houding ten opzichte van genderrollen; “vrouwelijkheid” lijkt op “vrouwelijkheid”, maar wordt gewoonlijk geassocieerd met een andere kijk op genderrollen. “Distaff” is een archaïsch bijvoeglijk naamwoord dat is afgeleid van de conventionele rol van de vrouw als spinster, dat nu alleen nog wordt gebruikt als een opzettelijk archaïsme.

Symbool

Het Venus-symbool of vrouwelijk geslachtssymbool.

De glyph (♀) voor de planeet en Romeinse godin Venus, of Aphrodite in het Grieks, is het symbool dat in de biologie, de genealogie, en sommige toiletborden wordt gebruikt voor vrouwelijk. In de oude alchemie stond het Venus-symbool voor koper, en werd het geassocieerd met vrouwelijkheid.

Dit komt van een set symbolen die voor het eerst werden gebruikt om het effectieve geslacht van planten aan te duiden (d.w.z. het geslacht van het individu in een gegeven kruising, aangezien de meeste planten tweeslachtig zijn) door de naturalist Carl Linnaeus in 1751. De mannelijke en vrouwelijke symbolen worden nog steeds gebruikt in wetenschappelijke publicaties om het geslacht van een individu aan te geven, bijvoorbeeld van een patiënt. Joseph Justus Scaliger speculeerde dat het mannelijk symbool geassocieerd wordt met Mars, god van de oorlog, omdat het lijkt op een schild en een speer; en dat het vrouwelijk symbool geassocieerd wordt met Venus, godin van de schoonheid, omdat het lijkt op een bronzen spiegel met een handvat. Latere geleerden doen dit af als fantasie, het visuele equivalent van een backronym, en geven de voorkeur aan “de conclusie van de Franse classicus Claude de Saumaise (Salmasius, 1588-1683) dat deze symbolen zijn afgeleid van samentrekkingen in Grieks schrift van de Griekse namen van de planeten”.Thouros (Mars) werd afgekort als θρ, en Phosphoros (Venus) met Φ, in handschrift.

Cisgender vrouwen

Cisgender vrouwen zijn vrouwen die bij hun geboorte als vrouwelijk zijn aangemerkt (of geboren zijn met bepaalde intersekse-condities), en die een vrouwelijke genderidentiteit hebben. Cisgender (van Latijn cis “dezelfde kant van” + “geslacht”, dit woord werd “bedacht in 1995 door een transseksuele man genaamd Carl Buijs”) betekent “niet transgender,” omdat ze niet van een ander geslacht overgaan naar het vrouwelijke.

Een paar van de fysieke kenmerken van een cisgender vrouw zijn vaak:

• Een baarmoeder, eierstokken, en vagina, tenzij als ze werd geboren zonder een of een van hen (agenese), of had ze weggenomen (hysterectomie, oophorectomie, of vaginectomie, respectievelijk) om ziekte te behandelen of te voorkomen
• De mogelijkheid om te baren, tenzij als steriel, of zonder een aantal van de anatomie hierboven vermeld, of voorbij de vruchtbare jaren
• Borsten (een secundaire geslachtskenmerk), tenzij ze nooit zijn ontwikkeld, of ze zijn verwijderd (mastectomie) om borstkanker te behandelen of te voorkomen
• Hormoonhuishouding met meer oestrogeen dan testosteron, en de aanwezigheid van progesteron
• Chromosomen die XX zijn (schoolvoorbeeld), XY (androgeenongevoeligheidssyndroom), XXX (triple X-syndroom), XXXX, X (Turner-syndroom), of andere. Mensen doen zelden een test om erachter te komen wat deze zijn, tenzij als ze denken dat het een andere fysieke uitdaging zou kunnen verklaren.

Het is mogelijk voor een cisgender vrouw om een lichaam te hebben met weinig van de bovenstaande fysieke kenmerken die gewoonlijk worden gebruikt om een typisch cisgender vrouwenlichaam te beschrijven. Bijvoorbeeld, cisgender vrouwen die hysterectomieën en mastectomieën hebben ondergaan om kanker te overleven, zijn niettemin echte vrouwen, evenzeer als zij dat ooit waren. Bovendien maakt het hebben van de bovengenoemde kenmerken iemand nog geen cisgender vrouw. Sommige mensen die bij de geboorte een vrouw toegewezen hebben gekregen, maar zich als een ander geslacht identificeren, hebben bijvoorbeeld deze kenmerken. Sommige mensen met intersekse-condities hebben deze fysieke kenmerken, maar beschouwen zichzelf niet als cisgender vrouw. Sommigen doen dat wel.

De mogelijkheid om te baren schept een lichamelijke kwetsbaarheid die door het patriarchaat wordt uitgebuit. Het patriarchaat is begonnen als een systeem gebaseerd op de controle van het deel van de bevolking dat over het algemeen kan baren, door het deel dat dat over het algemeen niet kan. Vrouwen en mensen die kunnen baren zijn geen volledig synonieme groepen. (Er zijn onvruchtbare vrouwen, vruchtbare trans-mannen, enzovoort.) Toch hebben deze twee groepen de meeste overlapping. Patriarchaat betekent dat mannen, als groep, vrouwen controleren. Zij oefenen deze controle uit in elk deel van de samenleving, via de systemen die in die samenleving zijn ingebouwd. Enkele van de vele vormen waarin het patriarchaat vrouwen controleert, onderdrukt en misbruikt zijn:

• Volwassenheid. Het patriarchaat vertelt vrouwen dat zij te allen tijde een man in hun nabijheid nodig hebben, al was het alleen maar om hen te beschermen tegen geweld van andere mannen. Huiselijk geweld is echter een zeer veel voorkomende doodsoorzaak voor vrouwen.
• Het idee dat verkrachting normaal is (verkrachtingscultuur). Verkrachtingscultuur omvat het idee dat vrouwen degenen zijn die de verantwoordelijkheid moeten nemen om te voorkomen dat ze worden verkracht (victim blaming), en het verdedigen van verkrachters als niet verantwoordelijk voor hun daden, zonder mannen op te voeden om niet te verkrachten. Verkrachting is met name een belangrijk onderdeel van de onderdrukking van cisgender vrouwen vanwege het risico op ongewenste zwangerschap. Een groot deel van het patriarchaat is hierop gebaseerd.
• Het idee dat vrouwen minder menselijk zijn (dehumanisering). Ontmenselijking van vrouwen betekent dat de samenleving ervan uitgaat dat de geest van vrouwen meer op die van dieren lijkt (soms gezegd op een manier die positief lijkt, zoals “intuïtief” of “dichter bij de natuur”), en geacht wordt minder goed in staat te zijn te doen wat mannen kunnen doen, en daarom vrouwen geen opleidingen laat volgen, de meeste soorten banen niet laat doen, of geen auto laat besturen. Zonder deze dingen is het moeilijk voor vrouwen om zich te bevrijden van onderdrukking.
• Eigendomsrecht van vrouwen. Het patriarchaat zorgt er vaak voor dat cisgender vrouwen niet de wettelijke status van mensen hebben, maar van bezittingen (roerend goed) die eigendom zijn van mannen (hun echtgenoten of vaders). Als roerend goed hebben vrouwen geen zeggenschap over wat er met hun lichaam gebeurt, kunnen zij wettelijk geen bezittingen bezitten, en kunnen zij niet stemmen.

Al deze dingen onderdrukken vrouwen. Het systeem van patriarchaat houdt zichzelf in stand door het vrouwen moeilijk te maken de macht te krijgen om de onderdrukking aan te vechten of eraan te ontsnappen.

Feminisme is activisme tegen het patriarchaat, en het begint met activisme om vrouwen de wettelijke status van mensen te geven. De uiterlijke tekenen van die wettelijke status zijn het recht om te kiezen wat er met hun eigen lichaam gebeurt (wettelijke toegang tot geboortebeperking), het recht om eigendom te bezitten, het recht om te stemmen (kiesrecht), en het recht om te werken. Deze rechten kunnen alleen worden uitgeoefend door hen die wettelijk als persoon erkend zijn. Feminisme is een beweging die gelijke rechten kan maken voor mensen van alle geslachten door ze allemaal te bevrijden van het patriarchaat, maar het feminisme richt zich vooral op het vervullen van de behoeften van cisgender vrouwen, omdat het patriarchaat zich vooral richt op de onderdrukking van hen.

Transgender vrouwen

Transgender vrouwen zijn vrouwen die bij de geboorte een mannelijk geslacht toegewezen hebben gekregen (of bepaalde intersekse-condities hadden), en die een vrouwelijke genderidentiteit hebben. Zoals elke vrouw gebruiken zij meestal het voornaamwoord “zij”, en hun seksuele voorkeur kan lesbisch, heteroseksueel of anderszins zijn. Dit is het mannelijk-naar-vrouwelijk transgender spectrum. In oudere psychologische en medische geschriften worden transvrouwen ten onrechte “mannelijke transseksuelen” of “mannelijke travestieten” genoemd, en worden zij aangeduid met ongewenste “hij”- voornaamwoorden. Transvrouwen zijn vrouwen, geen vrouwelijke mannen of homoseksuele mannen.

Veel transgendervrouwen komen in transitie om genderdysforie aan te pakken, en sommigen beschouwen zichzelf ook als transseksuele vrouwen. Het transitiepad van elke transgender persoon is zeer individueel. Gemeenschappelijke kenmerken in het transitiepad van een transgendervrouw zijn hormoontherapie om een balans te creëren met meer oestrogeen dan testosteron, en een grote verscheidenheid aan soorten chirurgie om uit te kiezen.

Patriarchaat onderdrukt en devalueert alle vormen van vrouwelijkheid en vrouwelijkheid, niet alleen van cisgender vrouwen, maar ook van transvrouwen, transmisogynie genoemd. Julia Serano bedacht dit woord voor haar trans-feministische boek, Whipping Girl: A Transsexual Woman on Sexism and the Scapegoating of Femininity (2007). Het patriarchaat ziet transvrouwen als een bedreiging die zijn macht en starheid zou kunnen ondermijnen. Een kenmerk van een trans-misogynistische cultuur is dat veruit de meeste soorten haatspraak en scheldpartijen tegen transpersonen specifiek tegen transvrouwen worden gebruikt. Geweld tegen en moord op transpersonen is ook verreweg het vaakst gericht tegen transvrouwen, vooral transvrouwen van kleur. De Transgender Day of Remembrance herdenkt de vele transgenders die elk jaar over de hele wereld worden vermoord. Dit zijn bijna allemaal transvrouwen van kleur.

In de transgendergemeenschap is “gatekeeper” jargon voor het systeem van zorgverleners die beslissen of een transgender persoon gender-validerende gezondheidszorg mag krijgen. Medische poortwachters, evenals de ernstige risico’s van het leven in een trans-misogyne cultuur, zetten beide druk op transvrouwen om zich te conformeren aan de gedrags- en lichamelijke idealen van de maatschappij voor vrouwelijke cisgender vrouwen. Een vorm van deze druk is dat gatekeepers transvrouwen vertelden niet om te gaan met andere transvrouwen buiten de gendercentra, zeggende dat dit hun vrouw-zijn zou ontkrachten. Door transvrouwen op deze manier van elkaar geïsoleerd te houden, konden transvrouwen zich niet onderling organiseren om activisme te bedrijven voor hun eigen rechten.

Enkele culturen die het mannelijk-naar-vrouwelijk spectrum van genderrollen erken(d)en zijn het Ethiopische Maale-volk (Ashtime), de Madagaskarese Sakalava (Sekrata), de Lakota (Winkte), de Navajo (Nadleehi), de Zapotec (Muxe), vele Zuid-Aziatische landen (Hijra), Oman (Xanith), Nepal (Metis), Turkije (Köçek), Italië (Femminello) Myanmar (Acault), Samoa (Fa’afafine), Maori (Whakawahine), een groot deel van het oude Europa (Gallae), en vele anderen. Historisch gezien zijn deze mannelijk-naar-vrouwelijk spectrum rollen gemaakt van sommige mensen die analoog waren aan moderne, Westerse ideeën van transvrouwen, evenals sommige mensen die daar niet zo analoog aan zijn, zoals vrouwelijke homoseksuele mannen, of niet-binaire mensen die AMAB waren.

Niet-binaire vrouwen

Sommige mensen identificeren zich als niet-binaire en als een binair geslacht zoals vrouw. Zij kunnen zichzelf zien als bijna maar niet helemaal passend in de categorie vrouw zijn, een associatie voelen met vrouw zijn of vrouwelijkheid, of het niet erg vinden om als vrouw gezien te worden. Afhankelijk van hoe de persoon zijn identiteit definieert, kan hij zichzelf als niet-binaire vrouw beschouwen als hij zichzelf ook gedeeltelijk als vrouw beschouwt (demigirl), femme, een gender nonconforme queer mannelijke vrouw (butch), iemand die alleen in de actieve rol van seks wil zijn zonder aangeraakt te worden (stone), androgyn, een genderidentiteit hebben die vaak verandert (genderfluid), meer dan één gender hebben (bigender), een vorm van vrouw-zijn hebben die zelf queer is (genderqueer), of andere soorten identiteiten.

In de Gender Census van 2019 identificeerde 1.416 van de respondenten (12,6%) zich als vrouw of meisje, ook al identificeerden velen van hen zich ook als niet-binaire.

Opmerkelijke niet-binaire vrouwen

Rebecca Sugar, een schrijfster en animatieartieste die een niet-binaire vrouw is, bij de Peabody Awards in 2019.

Enkele opmerkelijke mensen die zich identificeren als niet-binaire die ook vrouw, meisje, of vrouw gebruiken in de beschrijving van hun genderidentiteit zijn onder meer:

• Muzikant en performancekunstenaar Arca (zij/hij en het/het, geb. 1989) – niet-binaire transvrouw

• Playwriter en rapartiest Dev Blair (zij/hij of zij/hij, geb. 1996) – nonbinair femme / nonbinair transmeisje

• Romanschrijfster Chelsea M. Cameron (zij/hij en zij/them) – demigirl

• De Amerikaanse komiek, schrijfster en verpleegster Kelli Dunham omschrijft zichzelf als een genderqueer vrouw/nonbinair transmasc butch.

• Visueel kunstenaar en muzikant Florian-Ayala Fauna (zij/hij) – androgyne, gedeeltelijk vrouw

• Singer-songwriter en komiek Left at London (zij/hij, geb. 1996) – niet-binaire transvrouw

• Poëet en presidentskandidaat voor de VS in 1992 Eileen Myles (zij/hij, geb. 1949) – genderqueer dyke

• cosmologe en wetenschapsschrijfster Chanda Prescod-Weinstein (zij/hij, geb. 1982) – agendervrouw

• Muzikant King Princess (zij/hij, geb. 1998) – genderqueer persoon en homoseksuele vrouw

• Model, acteur en tv-presentatrice Ruby Rose (zij/hij, geb. 1986) – genderloze vrouw

• Sciencefictionschrijfster Rivers Solomon (zij/hij) – niet-binaire/gendervrouw

• Activiste en acteur Ianne Fields Stewart (zij/hij, zij/hij) – transvrouwelijke niet-binaire vrouw

• Schrijfster en animatrice Rebecca Sugar (zij/hij of zij/hij, geb. 1987) – niet-binaire vrouw

• Acteur en drag performer Kate Rose Wilburn (zij/hen) – niet-binaire transgender vrouw

• Muzikant en tv-schrijver Our Lady J (zij/hen, geb. 1978) – GNC genderfluïde transvrouw/vrouwelijk-aangewezen niet-binaire persoon

Zie ook

• Gender binair
• Binaire gender
• Lijst van niet-binaire identiteiten
• Glossarium van Engelse gender- en seksterminologie