De structuur van de voet is complex, bestaande uit botten, spieren, pezen, en andere zachte weefsels. Van de 26 botten in de voet zijn er 19 teenbotten (vingerkootjes) en middenvoetsbeentjes (de lange botten in de middenvoet). Breuken van de teen- en middenvoetsbeentjes komen vaak voor en moeten door een specialist worden beoordeeld. Voor de juiste diagnose en behandeling moet een voet- en enkelchirurg worden geraadpleegd, zelfs als de eerste behandeling op de spoedeisende hulp heeft plaatsgevonden.

Wat is een fractuur?
Een fractuur is een breuk in het bot. Fracturen kunnen in twee categorieën worden onderverdeeld: traumatische fracturen en stressfracturen.

Traumatische fracturen (ook wel acute fracturen genoemd) worden veroorzaakt door een directe klap of impact, zoals het ernstig stoten van uw teen. Traumatische fracturen kunnen verplaatst of niet-verplaatst zijn. Als de breuk verplaatst is, is het bot zodanig gebroken dat het van positie is veranderd (ontwricht).

Tekenen en symptomen van een traumatische breuk zijn onder andere:

• U kunt een geluid horen op het moment van de breuk.
• “Pinpoint pain” (pijn op de plaats van impact) op het moment dat de breuk optreedt en misschien een paar uur later, maar vaak gaat de pijn na enkele uren weg.
• Krom of abnormaal uiterlijk van de teen.
• Bruis en zwelling de volgende dag.
• Het is niet waar dat “als je erop kunt lopen, is het niet gebroken.” Evaluatie door een voet- en enkelchirurg wordt altijd aanbevolen.

Stressfracturen zijn kleine, haarlijnbreuken die meestal worden veroorzaakt door repetitieve stress. Stressfracturen komen vaak voor bij atleten die bijvoorbeeld te snel meer kilometers gaan hardlopen. Ze kunnen ook worden veroorzaakt door een abnormale voetstructuur, misvormingen of osteoporose. Ook verkeerd schoeisel kan tot stressfracturen leiden. Stressfracturen mogen niet worden genegeerd. Ze vereisen de juiste medische aandacht om goed te genezen.

Symptomen van stressfracturen zijn onder meer:

• Pijn bij of na normale activiteit
• Pijn die weggaat bij rust en dan terugkomt bij staan of tijdens activiteit
• “Pinpoint pain” (pijn op de plaats van de breuk) bij aanraking
• Zwellen, maar geen blauwe plekken

Gevolgen van een verkeerde behandeling
Sommigen zeggen dat “de dokter niets kan doen aan een gebroken bot in de voet.” Dit is meestal niet waar. Sterker nog, als een gebroken teen of middenvoetsbeentje niet correct wordt behandeld, kunnen er ernstige complicaties ontstaan. Bijvoorbeeld:

• Een misvorming in de benige architectuur die het vermogen om de voet te bewegen kan beperken of problemen kan veroorzaken bij het passen van schoenen
• Arthritis, die kan worden veroorzaakt door een breuk in een gewricht (het knooppunt waar twee botten samenkomen), of kan het gevolg zijn van hoekmisvormingen die ontstaan wanneer een verplaatste breuk ernstig is of niet goed is gecorrigeerd
• Chronische pijn en misvorming
• Non-union, of het niet genezen, kan leiden tot latere operaties of chronische pijn.

Behandeling van teenfracturen
Fracturen van de teenbeenderen zijn bijna altijd traumatische fracturen. De behandeling van traumatische breuken is afhankelijk van de breuk zelf en kan onder meer bestaan uit de volgende opties:

• Rust. Soms is rust het enige dat nodig is om een traumatische breuk van de teen te behandelen.
• Spalken. De teen kan worden voorzien van een spalk om deze in een vaste stand te houden.
• Stijve schoen of schoen met stijve zool. Het dragen van een schoen met een stijve zool beschermt de teen en helpt deze in de juiste positie te houden.
• “Buddy taping” van de gebroken teen aan een andere teen is soms geschikt, maar kan in andere gevallen schadelijk zijn.
• Chirurgie. Als de breuk ernstig is verplaatst of als het gewricht is aangetast, kan een operatie noodzakelijk zijn. Bij een operatie wordt vaak gebruik gemaakt van fixatiemiddelen, zoals pennen.

Behandeling van fracturen van het middenvoetsbeen
Breuken in het middenvoetsbeen kunnen zowel stressfracturen als traumatische fracturen zijn. Bepaalde soorten fracturen van de middenvoetsbeentjes brengen unieke uitdagingen met zich mee.

Zo kan een breuk van het eerste middenvoetsbeentje (achter de grote teen) soms leiden tot artritis. Omdat de grote teen zo vaak wordt gebruikt en meer gewicht draagt dan andere tenen, kan artritis in dat gebied het pijnlijk maken om te lopen, te buigen of zelfs te staan.

Een ander type breuk, een Jones-fractuur genoemd, treedt op aan de basis van het vijfde middenvoetsbeentje (achter de kleine teen). Het wordt vaak verkeerd gediagnosticeerd als een verstuiking van de enkel, en een verkeerde diagnose kan ernstige gevolgen hebben omdat verstuikingen en breuken verschillende behandelingen vereisen. Uw voet- en enkelchirurg is een expert in het correct herkennen van deze aandoeningen en andere problemen van de voet.

Behandeling van metatarsale fracturen hangt af van het type en de omvang van de breuk, en kan bestaan uit:

• Rust. Soms is rust de enige behandeling die nodig is om de genezing van een stress- of traumatische fractuur van een middenvoetsbeentje te bevorderen.
• Vermijd de overtredende activiteit. Omdat stressfracturen het gevolg zijn van repetitieve belasting, is het belangrijk om de activiteit die tot de fractuur heeft geleid te vermijden. Krukken of een rolstoel zijn soms nodig om het gewicht van de voet te ontlasten, zodat deze de tijd krijgt om te genezen.
• Immobilisatie, gips, of stijve schoen. Een stijve schoen of een andere vorm van immobilisatie kan worden gebruikt om het gebroken bot te beschermen terwijl het geneest.
• Chirurgie. Sommige traumatische fracturen van de middenvoetsbeentjes vereisen een operatie, vooral als de breuk ernstig verplaatst is.
• Follow-up zorg. Uw voet-enkelchirurg zal u instructies geven voor de verzorging na een chirurgische of niet-chirurgische behandeling. Fysiotherapie, oefeningen en revalidatie kunnen worden opgenomen in een schema voor terugkeer naar normale activiteiten.

Voor meer informatie over gebroken tenen, luister naar de podcast Broken Toes.