De betekenis van Wordsworth’s korte regenboog gedicht – geanalyseerd door Dr Oliver Tearle
‘My heart leaps up’, ook wel bekend als ‘The Rainbow’ is misschien wel William Wordsworth’s kortste grote gedicht. In slechts negen regels verwoordt Wordsworth een aantal van de verschillende kenmerken van de Romantiek: een liefde voor de natuur, de relatie tussen de natuurlijke wereld en het individuele zelf, en het belang van de kindertijd in het maken van de dichter tot de man die hij wordt, gedenkwaardig uitgedrukt door Wordsworths uitspraak: ‘Het kind is vader van de man’.
Mijn hart springt op als ik een regenboog aan de hemel zie:
Zo was het toen mijn leven begon;
Zo is het nu ik een man ben;
Zo zal het zijn wanneer ik oud zal worden,
Of laat me sterven!
Het kind is de vader van de man;
En ik zou willen dat mijn dagen
met elkaar verbonden waren door natuurlijke vroomheid.
Wordsworth ziet een regenboog aan de hemel en is vervuld van vreugde bij het zien van een regenboog: een vreugde die er was toen 
Wordsworth nog heel jong was, die er nog steeds is nu hij volwassen is, en die – zo vertrouwt hij – bij hem zal zijn tot het einde van zijn dagen. Als hij dit opwindende gevoel van verwondering verliest, wat voor zin heeft het dan nog om te leven? Samengevat is dit de essentie van “Mijn hart springt op”.
De paradox van de regel ‘Het kind is de vader van de man’ is dat onze kindertijd vorm geeft aan onze volwassenheid: De omkering van de gebruikelijke voorstelling van zaken (dat een volwassen man vader is voor zijn kind) belichaamt keurig het verlangen van de Romantiek om de manier waarop we onszelf zien op te schudden (een idee dat al voor de Romantiek werd geuit, met name in het fraaie gedicht ‘The Retreat’ van Henry Vaughan; maar het waren Wordsworth en de Romantici die het idee tot een centraal onderdeel van hun wereldbeeld maakten). Later in de negentiende eeuw (Wordsworths gedicht werd gepubliceerd in 1807) zou de dichter Gerard Manley Hopkins zich afzetten tegen Wordsworths aandringen dat “het kind de vader van de man is”.
Dit is het begin van de negentiende-eeuwse verering van het kind (een vorm van verering die we wellicht nog steeds kennen), die zal leiden tot de Gouden Eeuw van de Victoriaanse jeugdliteratuur en ook tot een verschuiving in de manier waarop het begrip ‘kindertijd’ en ‘het kind’ door de samenleving wordt gezien (wat bijvoorbeeld leidt tot hervormingen in de kinderarbeid, waarvan sommige veranderingen zijn beïnvloed door de literatuur, zoals Kingsley’s The Water-Babies).
‘My heart leaps up’ is een klein stukje Romantiek dat meer over die stroming zegt dan veel langere gedichten doen. Aan het andere eind hebben we Wordsworths omvangrijke autobiografische gedicht, The Prelude (waarvoor Wordsworth zijn bovenstaande regels over het kind dat vader van de man is, recycleerde). Maar een andere ‘prelude’, bijna een manifest, voor de Romantiek vinden we hier in dit korte regenbooggedicht.
De auteur van dit artikel, Dr Oliver Tearle, is literair criticus en docent Engels aan de Loughborough University. Hij is de auteur van, onder andere, The Secret Library: A Book-Lovers’ Journey Through Curiosities of History