Evidence from Natsal-3 published in BMJ Sexual and Reproductive Health showed that women need contraception from doctors, but men largely get it from the shops. Bij velen van ons doet dit soort ongelijkheid de alarmbellen voor seksisme rinkelen.
In sommige opzichten zijn de resultaten een natuurlijk gevolg van biologische verschillen. Mannen gebruiken meestal barrièremethoden die anatomisch gezien geschikt zijn. Het enige belangrijke anticonceptiemiddel op lange termijn voor mannen is de vasectomie, maar de onomkeerbaarheid daarvan wordt terecht als een enorme belemmering gezien.
Dit gezegd zijnde, lijkt de demedicalisering van de contraceptie bij vrouwen – tot op zekere hoogte – zeker haalbaar te zijn. Onderzoek dat werd gepresenteerd op de jaarlijkse wetenschappelijke bijeenkomst van de Faculteit voor Seksuele en Reproductieve Gezondheid onderzocht de mogelijkheid dat apothekers vrouwen anticonceptiediensten zouden kunnen verlenen zonder tussenkomst van een arts. Dit heeft het potentieel om anticonceptie voor vrouwen te verplaatsen van de arts-patiëntrelatie naar de winkelstraat.
Maar is medicalisering zo slecht? Mensen die anticonceptie gebruiken, zullen beslissingen nemen op basis van intuïtie, voorkeuren en mond-tot-mondreclame, maar beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg hebben de plicht om informatie over het bewijsmateriaal over te brengen. The Gynae Geek van Dr Anita Mitra beschrijft zichzelf als “een gebruikersgids” voor het vrouwelijk voortplantingskanaal, en het bevat een tabel met duidelijke informatie over de keuze van anticonceptiemiddelen. Dat is cruciaal medisch werk. Soortgelijke informatie is te vinden op de website Contraception Choices.
Dergelijke tabellen en diagrammen stellen professionals in staat om op een eenvoudige manier bewijsmateriaal te delen. Zolang het bewijsmateriaal duidelijk, up-to-date en direct beschikbaar is, kunnen vrouwen op dit gebied hun eigen beslissingen nemen.
We kunnen er echter niet altijd van uitgaan dat het bewijsmateriaal duidelijk en beschikbaar zal zijn. Daarom zijn het boek van Dr. Mitra en de website “Contraception Choices” zo belangrijk. In de jaren zeventig waren veel artsen enthousiast over het Dalkon Shield zonder voldoende onderzoek naar het bewijsmateriaal. Het Dalkon Shield was een intra-uterien apparaat waarvan de uitvinder, Dr Hugh J Davis van de Johns Hopkins University, beweerde dat het opmerkelijk effectief was in vergelijking met de concurrentie. Zijn beweringen spraken de Amerikaanse regering aan die zich zorgen maakte over een dreigende naoorlogse overbevolkingscrisis en het kwam hem goed uit dat hij grote sommen geld kon verdienen aan de Dalkon Corporation.
Maar zijn gegevens waren slecht. Zijn follow-up duurde gemiddeld slechts vier en een halve maand bij 640 vrouwen. Na verloop van tijd kwamen er berichten over veel bekkenontstekingsziekten, maar het bedrijf kwam traag in actie. Het werd duidelijk dat zowel de veiligheid als de werkzaamheid van het Dalkon-schild te hoog waren ingeschat en dat het bewijsmateriaal ontoereikend was.
Het spanningsveld tussen goede wetenschap en praktisch recht kwam aan het licht toen getroffen vrouwen het bedrijf voor de rechter daagden. Na jarenlang te hebben volgehouden dat het bewijs in hun voordeel was, begonnen de advocaten van het bedrijf te beweren dat er een dubbelzinnigheid over de veiligheid bestond. Deze dubbelzinnigheid werd gebruikt om te beweren dat het onzeker was of vrouwen die onvruchtbaar waren geworden na gebruik van het Dalkon-schild, niet hoe dan ook onvruchtbaar zouden zijn geworden, en zo de aansprakelijkheid uit hoofde van onrechtmatige daad te ontlopen.
“Zij hebben hun deskundigen, wij hebben de onze”, beweerde een woordvoerder, waarmee hij illustreerde hoe macht wordt gebruikt om wetenschap te misbruiken, twijfel en onzekerheid te zaaien, in plaats van te pleiten voor standpunten van op bewijs gebaseerde waarheid.
Dr Hughs kan echter worden gecrediteerd met één grote overwinning voor op bewijs gebaseerde anticonceptie. Zijn overlijdensbericht in de New York Times schreef federale wetten die FDA-goedkeuring voor medische hulpmiddelen vereisen toe aan zijn falen om zijn product adequaat te testen voordat het op de markt kwam.
Ervoor zorgen dat patiënten en artsen over up-to-date en relevant bewijsmateriaal beschikken is een Sisyphean project waarbij prestige, geld en politiek altijd onze beste inspanningen dreigen te ondermijnen. Het onderwerp van de Healthwatch-conferentie van dit jaar, op 17 juni, is “Bewijsmateriaal, gezondheidszorg en medische hulpmiddelen & implantaten”. Het is zeer relevant voor degenen onder ons die implantaten, spiraaltjes en spiraaltjes plaatsen. Kaarten zijn hier verkrijgbaar: www.healthwatch-uk.org/symposium2019-tickets