Woodrow Wilson was de belangrijkste pleitbezorger van het idee dat democratie het meest essentiële aspect is van een stabiele en welvarende natie. Hij was ook van mening dat de Verenigde Staten een voortrekkersrol moesten spelen bij het bevorderen van democratie en vrede in de hele wereld. Verschillende naties, vooral in Latijns-Amerika, stonden onder invloed van het imperialisme, iets waar Wilson zich tegen verzette. Om de groei van het imperialisme te beteugelen, en democratie te verspreiden, kwam Wilson met het idee van morele diplomatie.

Wilsons morele diplomatie verving de dollardiplomatie van William Howard Taft, die het belang van economische steun benadrukte om de bilaterale banden tussen twee naties te verbeteren. De dollardiplomatie van Taft was gebaseerd op economische steun, terwijl de morele diplomatie van Wilson gebaseerd was op economische macht.

Amerikaans exceptionalismeEdit

Veel van Woodrow Wilson’s ideeën over morele diplomatie en de rol van Amerika in de wereld komen voort uit het Amerikaans exceptionalisme. Amerikaans exceptionalisme is de stelling dat de Verenigde Staten anders zijn dan andere landen omdat zij een specifieke wereldmissie hebben om vrijheid en democratie te verspreiden. In deze opvatting komt Amerika’s exceptionalisme voort uit het feit dat het is voortgekomen uit een revolutie en een unieke Amerikaanse ideologie heeft ontwikkeld, gebaseerd op vrijheid, egalitarisme, individualisme, populisme en laissez-faire. Deze opvatting kan worden teruggevoerd op Alexis de Tocqueville, de eerste schrijver die de Verenigde Staten in 1831 en 1840 als “uitzonderlijk” omschreef.In Woodrow Wilson’s rede uit 1914 over “The Meaning of Liberty” zinspeelt hij op het potentieel van Amerika om “het licht te zijn dat zal schijnen voor alle generaties en de voeten van de mensheid zal leiden naar het doel van rechtvaardigheid, vrijheid en vrede” en hij zet deze ideeën later om in daden door middel van morele diplomatie.