Alkylesters
Methylesters worden het vaakst bereid door zuurgekatalyseerde reacties met methanol. Het belangrijkste voordeel van deze methode is de gelijktijdige verestering van vrije zuren en de transesterificatie van gebonden zuren. De meest gebruikte katalysatoren zijn BF3, HCl en H2SO4, meestal als oplossingen van respectievelijk 14%, 5% en 2%. De reactie verloopt het snelst met BF3, waarbij het mengsel 2 minuten moet worden gekookt voor vrije zuren en 30-60 minuten voor lipiden. Met HCl en H2SO4 is ongeveer tweemaal zoveel tijd nodig. De hogere concentratie BF3 die in vergelijking met de andere katalysatoren wordt gebruikt, kan niet alleen verantwoordelijk zijn voor de snellere reactie, maar ook voor de gedeeltelijke afbraak van onverzadigde zuren en de gerapporteerde artefactvorming. Deze problemen kunnen worden verminderd door voorafgaande verzeping met methanol KOH, gevolgd door herverestering van de gevormde vrije zuren onder milde omstandigheden. Verscheidene officiële methoden zijn op deze procedure gebaseerd.
Substitutie van microgolfbestraling voor conventionele verhitting kan de reactietijd en de afbraak van lipiden aanzienlijk verkorten. Zo volstond met het BF3-methanolreagens een reactietijd van 30 s voor de omestering van de meeste lipiden tot hun vetzuurmethylesters (FAME’s) met minder oxidatie van de onverzadigde verbindingen.
Basegekatalyseerde reacties worden veel gebruikt voor de omestering van lipiden omdat zij sneller verlopen dan die in zure media zonder afbraak van de onverzadigde vetzuren. Zij veresteren echter geen vrije vetzuren. De meest gebruikte reagentia zijn methanoloplossingen van NaOCH3 of KOH. De transmethylering van lipiden is gewoonlijk in 5 minuten bij kamertemperatuur voltooid.
Sterke organische basen kunnen op soortgelijke wijze worden gebruikt en hebben het grote voordeel dat zij zouten vormen die, in tegenstelling tot hun anorganische analogen, tot methylesters kunnen worden gepyrolyseerd bij de hoge temperaturen van een GC-injectiepoort. Dit maakt een eenvoudige bepaling in één stap mogelijk van zowel vrije als gebonden zuren. Tot de organische basen die voor dergelijke pyrolytische omzettingen worden aanbevolen behoren (m-trifluormethylfenyl)-trimethylammonium, trimethylfenylammonium en trimethylsuloniumhydroxiden. Laatstgenoemd reagens vereist de laagste pyrolysetemperatuur en levert onschadelijke bijproducten op. Het wordt eenvoudig aan de monsteroplossing toegevoegd, gemengd en geïnjecteerd.
De verestering van vrije zuren met diazomethaan verloopt snel met een hoge opbrengst onder milde omstandigheden, met minimale nevenreacties. Er zijn speciale microapparatuur, reagentia en procedures ontwikkeld die het mogelijk maken betrekkelijk veilig met diazomethaan om te gaan, ondanks het toxische en explosieve karakter ervan. Andere interessante reagentia zijn alkylchloroformaten die vrije zuren kunnen veresteren, zelfs in aanwezigheid van een aanzienlijke hoeveelheid water (40%). Een ander reagens, dimethylformamide dimethylacetal, kan eenvoudig met het zuurmonster worden vermengd en in de GC worden geïnjecteerd; de reactie vindt plaats in de hete injectiepoort. Zilver- of kaliumzouten van zuren kunnen in esters worden omgezet met methyljodide of -sulfaat. Er zijn vele andere reacties gerapporteerd.
Zuren met korte ketens worden vaak met butanol of isopropanol en zure katalysatoren tot hogere esters afgeleid om verliezen als gevolg van vluchtigheid en grote oplosbaarheid in water te beperken. Hogere diazoalkanen kunnen ook worden gebruikt als de methylesters te vluchtig zijn.
Enantiomeren van optisch actieve carbonzuren zijn gescheiden na zuurgekatalyseerde verestering met een chiraal alcohol zoals S(+)-2-butanol, R(-)-2-octanol, of (-)-methanol of omestering met natriummenthylaat. Diastereometrische esters zijn ook bereid uit optisch actieve zuren door reactie met O-(-)-menthyl-N,N-diisopropylisoureum.
De bovengenoemde silyl- en alkylesters worden meestal gedetecteerd met een vlamionisatiedetector (FID). Een grotere gevoeligheid kan echter worden bereikt door gehalogeneerde silylesters te vormen, b.v. chloormethyldimethylsilyl, en te controleren met een elektronenvangstdetector (ECD). Evenzo kunnen zeer kleine hoeveelheden vluchtige zuren worden gedetecteerd via hun pentafluorbenzylesters (PFB) met een ECD. Speciale derivaten voor deze detector zijn onder meer de 2-chloorethyl- en de trichloorethyl-esters.