PRONUNCIATION: lin-GAH-yuhts
ALTERNATE NAMES: Virashaivas
LOCATIE: India (deelstaat Karnataka)
POPULATIE: 15 miljoen (schatting)
TALEN: Kannada
RELIGIE: Lingayat
GERELATEERDE ARTIKELEN: Vol. 3: Volkeren van India

INLEIDING

Lingayats zijn leden van een religieuze sekte in India die dateert uit de 12e eeuw na Christus. De naam is afgeleid van linga en ayta en betekent “het volk dat de linga (fallisch symbool) draagt”. Dit is een letterlijke beschrijving, want de leden van de sekte dragen ergens op hun lichaam een kleine stenen fallus. Mannen dragen hem in een zilveren doosje dat aan een draad of sjaal om de hals hangt, terwijl vrouwen hem aan een halskoord onder hun kleding dragen. De linga is het symbool van de god Shiva, en Lingayats worden ook wel Virashaivas genoemd vanwege hun hartstochtelijke toewijding aan deze godheid.

De Lingayat-beweging begon als een opstand tegen het Brahmanische Hindoeïsme. Zij is gebaseerd op de leer van Basava (ca. 1125- ca. 1170), die leefde in Kalyana, een kleine stad in centraal India in wat nu het noorden van de staat Karnataka is. Basava (ook Basavana), zelf een Brahman, verwierp de suprematie van Brahman priesters, ritualisme, concepten van rituele vervuiling, kaste, en vele andere kenmerken van de hedendaagse Hindoe maatschappij en religie. In plaats daarvan predikte hij een populistische boodschap van gelijkheid, broederschap en individualiteit. Basava’s leer verspreidde zich over de regio, waar deze diep geworteld raakte in de lokale bevolking. Zelfs vandaag, meer dan 800 jaar later, vormen Lingayats een belangrijk element in de cultuur en samenleving van Karnataka.

LOCATIE EN HOMELAND

Lingayats zijn verspreid over heel Karnataka, met hun grootste concentraties in de noordelijke regio’s. Uit de volkstelling van 2001 bleek dat ongeveer 20% van de bevolking van de staat Lingayats waren (schattingen uit het begin van de 20e eeuw schatten het percentage Lingayats tussen 14% en 20% van de bevolking). In de veronderstelling dat dit percentage in 2008 niet veel zou zijn veranderd, zou het aantal Lingayats in Karnataka bijna 12 miljoen bedragen. Met enkele miljoenen Lingayats in Maharashtra en enkele honderdduizenden in Tamil Nadu en Andhra Pradesh, is een huidige schatting van ongeveer 15 miljoen mensen redelijk. In het kerngebied van de Lingayat volgt maar liefst 67% van de mensen de godsdienst. Kleine Lingayat-gemeenschappen zijn ook te vinden in de staten Goa, Kerala, Madhya Pradesh en West-Bengalen. Enkele Lingayat-families zijn te vinden onder Indiase immigranten in de Verenigde Staten en Canada.

Het culturele hart van de Lingayats ligt in het binnenland van het Deccan Plateau. In het noorden van de regio liggen de heuvels en steile hellingen van de zuidelijke rand van de Maharashtra-plateaus. Deze maken al snel plaats voor de lager gelegen gronden van de middenvallei van de rivier Krishna en haar zijrivieren (de Bhima en de Tungabhadra). Verder naar het zuiden begint het terrein op te lopen naar het Mysore Plateau. De westelijke randen van de regio worden bepaald door de Westelijke Ghats, maar er is geen duidelijke fysieke grens aan de oostkant. De hoogten van de plateaus variëren van ongeveer 455-760 m in het noorden tot meer dan 1.100 m in het zuiden. Het klimaat is van het tropische moessontype. De gemiddelde maandtemperatuur in Bellary in oostelijk Karnataka varieert van 23°c (73,4°f) in de winter tot 33°c (91,4°f) in de zomer. De jaarlijkse neerslag bedraagt gemiddeld 40 tot 80 cm in de hele regio, behalve in de uiterste westelijke gebieden. Gebieden die niet gecultiveerd worden, hebben een schrale struiklaag of open loof- of doornbos, met uitzondering van een smalle gordel van altijdgroene bomen in het vochtigere westen.

TALEN

Lingayats identificeren zich volledig met Kannada, dat gezien kan worden als de taal van de Lingayat cultuur. Basava, de stichter van de sekte, zette zijn leer specifiek in Kannada uiteen in plaats van in Sanskriet, zodat hij het gewone volk kon bereiken. De grenzen van de staat Karnataka (die toen Mysore heette) werden in 1953 en 1956 hertekend om de Kannada-sprekende volkeren in één enkele administratieve divisie te verenigen. Kannada is een van de vier hoofdtalen van de Dravidische taalfamilie. Het is verwant aan de andere Dravidische talen van Zuid-India (Tamil, Telugu, en Malayalam) maar wordt in zijn eigen schrift geschreven.

FOLKLORE

Basava, de stichter van de Lingayat beweging, en de andere heilige-mystici (b.v. Basava’s neef, Cennabasava; en Allama Prabhu) die hielpen bij de verspreiding van zijn leringen zijn verankerd in de overlevering van de sekte. Hun eigen uitspraken en legendarische verslagen van hun levens zijn opgenomen in het volkstaal van het Kannada volk. De beelden en ideeën die in deze werken naar voren worden gebracht bieden interessante contrasten tussen de Lingayat overtuigingen en die van de Brahmanische traditie. De kraai, bijvoorbeeld, is een boodschapper van de dood in het Brahmanische Hindoeïsme. Veel Hindoes voeren kraaien als onderdeel van hun doodsrituelen, in de overtuiging dat het voorouders zijn die uit de dood zijn teruggekeerd. In de Lingayat cultuur daarentegen is de kraai een gunstig symbool van broederschap en gezelligheid, bekend om zijn diepe betrokkenheid bij zijn gemeenschap.

RELIGIE

De Lingayats bestempelen zichzelf niet als Hindoe. Hun geloof is ontleend aan het Tamil Shaivisme en andere Indiase bronnen, maar zij hebben een uniek Lingayat karakter ontwikkeld. Hun doctrines wijken sterk af van die van het orthodoxe Hindoeïsme. Lingayats vereren de Veda’s (de heilige teksten van het Hindoeïsme) maar zij aanvaarden niet de autoriteit van de Brahmanen om deze te interpreteren. Zij verwerpen het kastensysteem en verklaren alle dragers van de linga als gelijkwaardig. Zij geloven niet in wedergeboorte en hebben bijgevolg de leer van karma (het principe dat handelingen in één leven de aard van volgende incarnaties bepalen) verlaten. Lingayats erkennen de spirituele kracht (śakti) van Shiva; zij vereren hem als de enige god en erkennen de andere godheden van het Hindoeïsme niet. In de moderne praktijk vereren de Lingayats echter naast Shiva nog vele andere goden. De doctrines en idealen van de Lingayat religie en samenleving worden uiteengezet in de acht ondersteunende systemen (ashtavarna), de vijf principes van gedrag (pañcha-âchâra), en het zes-fasen pad (sat-sthala).

De Lingayat guru (spiritueel leider) en jangama (priester) oefenen een aanzienlijke invloed uit in de gemeenschap. Priesters, die mannelijk of vrouwelijk kunnen zijn, treden op bij levenscyclusrituelen. Sommigen zijn ook rondtrekkende genezers en astrologen, en voorzien in de behoeften van de plaatselijke bevolking. Lingayats hebben hun eigen tempels, en hun kloosters (matha) zijn bloeiende centra van religieuze cultuur en onderwijs. Er worden pelgrimstochten ondernomen naar plaatsen als Kalyan en Ulive, die heilig worden geacht vanwege hun associatie met Basava en andere Lingayat heiligen.

MAJOR HOLIDAYS

Lingayats vieren de verjaardagen van hun heiligen, waarbij die van Basava van bijzonder belang is. Twee religieuze processies die naar verluidt uniek zijn voor de Lingayats zijn Nandi-kodu (Nandi’s hoorn) en Vyasantol (Vyas’ hand). Nandi is de heilige stier van Shiva, en het verhaal gaat dat Nandi eens een hoorn verloor in een gevecht met een demon. Zijn volgelingen vonden de hoorn en lieten deze triomfantelijk rondgaan. Lingayats hebben de gewoonte om de hoorn van Nandi (een lange bamboestok waarop twee koperen stieren zijn bevestigd) in processie door de straten te dragen. Bij een andere gelegenheid wordt een stoffen hand gemaakt en aan de hoorn van Nandi gebonden en in de straten rondgedragen. Dit stelt de hand van Vyas voor, naar men zegt de auteur van de Purânas. Naast hun eigen vieringen nemen de Lingayats ook Hindoe-festivals zoals Holi, Divali en Ugadi (Nieuwjaarsdag) in acht.

RITES VAN PASSAGE

Na de geboorte bindt de familiegoeroe een linga rond de nek van het pasgeboren kind, smeert het kind in met as en legt het kind een krans van rudra-kralen (zaden van de boom Elaeocarpus ganitrus) om. Men zegt dat dit de tranen van Shiva zijn. De goeroe reciteert een gebed tot Shiva in het oor van de baby. De priester wordt geroepen, en wanneer hij of zij aankomt, worden zijn of haar voeten gewassen door de ouders van het kind. Het water wordt over de linga gegoten die aan de baby is vastgebonden, die dan door de priester aan Shiva wordt voorgesteld. De priester wordt gevoed, en een kleine portie voedsel uit de schotel van de priester wordt in de mond van de baby gelegd (deze ceremonie staat bekend als prasâd, d.w.z. heilig offer). Bij deze rituelen is elk van de elementen van de acht ondersteunende systemen en symbolen van de Lingayat godsdienst betrokken (goeroe, linga, as, rudra kralen, gebed, priester, het water dat de voeten van de priester wast, en heilige offers). Zelfs vandaag de dag dienen de merktekens op het voorhoofd (gewoonlijk in witte kalk in plaats van as), de koorden van rudra kralen, en de linga rond de nek om een volgeling van het Lingayat geloof te identificeren.

De dood is voor de Lingayats een reden van blijdschap omdat de dode de zorgen van dit leven heeft ingeruild voor de vreugde van Shiva’s hemel (kailaś). Het lichaam wordt gebaad en in het huis opgebaard. Een priester leest passages voor uit de Lingayat geschriften om de ziel te helpen in haar vlucht naar de hemel. Een feest wordt gehouden voor de jangams (priesters), en zij krijgen geld en kleding. Het lichaam wordt dan op een vrolijk versierde stoel geplaatst en in processie naar het graf gedragen. Lingayats begraven hun doden altijd met het lijk met de benen gekruist in het graf. De begrafenisriten eindigen wanneer de rouwenden naar huis terugkeren en zuiverende baden nemen.

INTERPERSONELE BETREKKINGEN

Lingayats conformeren zich in hun intermenselijke relaties aan de gebruiken van hun lokale gemeenschappen. Dorpelingen ontmoeten elkaar op straat, in theewinkels en in het gebouw van de panchâyat (dorpsraad) om te roddelen en nieuws uit te wisselen. De beschikbare vrije tijd is nauw verbonden met de landbouwcyclus.

Woonomstandigheden

De woningen van de Lingayat weerspiegelen regionale woningtypes en landelijke nederzettingspatronen. Noord-Karnataka is een gebied waar Noord-Indiase en Zuid-Indiase patronen elkaar ontmoeten, waarbij de vormeloze, gekernde dorpen van Maharashtra plaats maken voor de compacte, vierkante nederzettingen – vaak met een zijgehucht – die men in zuidelijke gebieden aantreft. Huizen zijn meestal gebouwd van modder en steen, hoewel cement steeds gebruikelijker wordt. Het huis van een welgestelde Lingayat boer heeft een overdekte veranda aan de voorkant, gebouwd op een verhoogd platform. Deze wordt gebruikt om uit te rusten en bezoekers te ontvangen. Een deuropening, met gebeeldhouwde figuren van Basava, leidt naar de woonvertrekken, waaronder de keuken, een kamer voor de eredienst, en stallen voor het vee. Hooi, koeienmest voor brandstof en andere goederen worden achter het huis opgeslagen. De inrichting weerspiegelt het beroep, de smaak en de middelen van de bewoners.

FAMILIEVE LEVEN

Hoewel Basava tegen kaste predikte en alle mensen gelijk verklaarde, hebben de Lingayats een complex systeem van sociale stratificatie dat erg op een kaste-systeem lijkt. Vrouwen hebben een hogere status dan in de traditionele Hindoe samenleving. Zij oefenen dezelfde religieuze autoriteit uit als mannen bij huishoudelijke rituelen en feestelijke ceremonies. In dorpsgemeenschappen hebben vrouwen echter nog steeds de neiging een ondergeschikte rol te spelen. Er wordt veel nadruk gelegd op het krijgen van mannelijke kinderen, die worden gezien als essentieel voor zekerheid op oudere leeftijd en verlossing in het hiernamaals.

De uitgebreide familie is gebruikelijk in plattelandsgebieden, maar stedelijke Lingayats neigen naar het kerngezin. Huwelijken worden gearrangeerd, hoewel de huwelijkspraktijken onder de Lingayats met de verbreiding van het onderwijs veel minder restrictief worden. De woonplaats is patrilokaal (d.w.z. dat de bruid en de bruidegom deel gaan uitmaken van het huishouden van de vader) in plattelandsgebieden, maar pasgetrouwde stellen in stedelijke gebieden vaak een onafhankelijk huishouden samen. Echtscheiding is ongebruikelijk. Hertrouwen als weduwe is toegestaan.

Kleding

Afgezien van de ishta-linga (“persoonlijke” linga) die om de hals wordt gedragen, lijkt de Lingayat-kleding op die van de streek waar de gemeenschap leeft. Zo draagt een Lingayat boer in centraal Karnataka de dhotî (Indiase lendendoek), een lang, kraagloos hemd, en een tulband. Hij kan een schouderdoek over één schouder gooien. Vrouwen dragen een lijfje en een sâri, waarvan het boveneinde over de voorkant van het lichaam is geslagen en over het hoofd is gedrapeerd. De versieringen bestaan uit een verscheidenheid van halskettingen, neusringen, oorbellen, armbanden en enkelbanden. De rijken geven de voorkeur aan goud, terwijl de armere klassen zilver dragen. Ook mannen zijn dol op sieraden. In stedelijke gebieden hebben mannen de neiging de trend te volgen om overhemden, broeken en jassen in westerse stijl te dragen.

Voedsel

Lingayats zijn strikte vegetariërs, hun hoofdvoedsel bestaat uit rotî (plat brood) van gierst, gegeten met peulvruchten, groenten, pepers, uien, knoflook en specerijen. Tarwe, maïs en rijst maken ook deel uit van het dieet, evenals melk, kwark en ghî (geklaarde boter). Het gebruik van alcohol, tabak en drugs zoals opium is verboden. Hoewel de Lingayats theoretisch een egalitaire sekte zijn, kennen zij eetbeperkingen die vergelijkbaar zijn met die van de Hindoes. Zo eten leden van de hogere kasten, waaruit de jangams (priesters) en vooraanstaande kooplieden afkomstig zijn, niet met Lingayats uit lagere rangen, die hoofdzakelijk tot verschillende ambachtslieden behoren. In het verleden, als een Maratha, een Moslim, of iemand die de linga niet draagt in iemands huis kwam en eten zag, moest het worden weggegooid.

EDUCATION

Het niveau van onderwijs en alfabetisering verschilt aanzienlijk onder de Lingayats, afhankelijk van waar zij wonen. Geletterdheid geeft toegang tot de beroepen en zo lijken de Lingayats in Bombay goed vertegenwoordigd te zijn in de rechten in vergelijking met de Lingayats in Karnataka. Op het platteland echter is de houding van de Lingayats tegenover formeel onderwijs er een van onverschilligheid of verzet. Hoewel de Indiase grondwet voorziet in gratis en verplicht onderwijs van 6 tot 14 jaar, is het schoolbezoek laag. Kinderen, vooral op het platteland, worden als veel waardevoller beschouwd om het gezin te helpen onderhouden dan om te leren lezen, schrijven en rekenen. Een recent onderzoek in twee dorpen in Noord-Karnataka (district Dharwar) die door Lingayats worden gedomineerd, toonde uiterst lage alfabetiseringspercentages aan (30,2% en 25,7% voor de twee dorpen, waarbij de percentages voor vrouwen 18,5% en 12,9% bedroegen). Dit staat in contrast met de algemene alfabetiseringsgraad in Karnaatka, die volgens de volkstelling van India van 2001 67,4% bedroeg (76,29% voor mannen en 57,45% voor vrouwen). Lingayat-kloosters, zoals het Manvi klooster in Belgaum, spelen een belangrijke rol in het moderne onderwijs. De kloosters, die in grote en kleine steden in heel Karnataka te vinden zijn, leiden scholen en colleges en hebben vele armen gratis kost en inwoning verschaft in stedelijke centra om hen te helpen een opleiding te volgen en zich te verbeteren.

CULTURELE ERFGOED

Lingayats hebben een literaire traditie die teruggaat tot de 12e eeuw na Christus. Hun heilige literatuur omvat de korte lyrische spreuken (vâchanas) van Basava, alsmede de poëzie en devotionele hymnen van meer dan 200 schrijvers. Van bijzonder belang is het feit dat deze in de Kannada taal zijn en niet in het Sanskriet en dat zij toegankelijk zijn voor het gewone volk zonder afhankelijk te zijn van Brahmanische interpretatie. De Lingayat literatuur is dus een belangrijk element in de regionale cultuur van Karnataka. Verscheidene belangrijke Lingayat schrijvers, zoals Basava zelf, die in het Kannada schrijft, hebben belangrijke bijdragen geleverd aan de cultuur van Karnataka, terwijl de volkscultuur van Karnataka op haar beurt deel uitmaakt van de omgeving waarin Lingayats leven en werken.

WERK

Lingayats zijn betrokken bij een breed scala van activiteiten. Velen zijn landbouwers, wonen in dorpen en leiden een leven dat niet te veel verschilt van dat van andere landbouwers in Noord-Karnataka. Anderen verlenen de diensten waarvan de landbouweconomie afhankelijk is, zoals timmerwerk, smeden, lederbewerking en oliepersen. Lingayats met de nodige opleiding zijn ook vertegenwoordigd in overheidsdienst en in de vrije beroepen, als leraren, artsen, advocaten en professoren. In de stedelijke gebieden van Karnataka domineren Lingayats de kleine handel, de nijverheid en de textielindustrie.

SPORTEN

Er zijn geen spelen of kijksporten die specifiek met het Lingayat-geloof worden geassocieerd.

ENTERTAINMENT EN RECREATIE

Lingayats hebben toegang tot dezelfde amusements- en recreatiefaciliteiten als de algemene bevolking van Karnataka. In de dorpen halen zij veel plezier uit traditionele bezigheden (b.v. worstelen, stierenjagen en volkszang) die samengaan met periodieke kermissen, festivals en volkscultuur. In stedelijke gebieden zijn ook televisie, films en moderne sportactiviteiten beschikbaar.

VOLK KUNST, Ambachten, EN HOBBIJEN

Er zijn geen specifieke kunsten, ambachten, of hobby’s die met de Lingayats geïdentificeerd worden. Lingayats delen in de bredere stromingen van volkstradities in Karnataka.

SOCIALE PROBLEMEN

Lingayats hebben te maken met veel van de problemen van de algemene bevolking van Noord-Karnataka. In de plattelandsgebieden hebben sommige Lingayats te kampen met een lage levensstandaard, armoede en schulden. Velen bezitten echter land en de Lingayat-dorpen zijn een integrerend deel van het rurale landschap van Noord-Karnataka. De Lingayat-beweging ontstond als een reactie tegen de feodale Brahmanistische samenleving en verwierp vele aspecten van het traditionele Hindoeïsme. Lingayats dragen de heilige draad niet en hoewel zij het kastesysteem verwerpen, hebben zij een sociaal stratificatiesysteem dat verwant is aan kaste en worden zij door Hindoes in alle opzichten in de Shudra varna geplaatst. Hoewel zij bepaalde aspecten van de Hindoe-religie hebben overgenomen (een proces waarvoor vele historische precedenten bestaan), behouden de Lingayats in Centraal-India een eigen identiteit. Hun gehechtheid aan populistische idealen staat in direct contrast met de starre hiërarchie van de traditionele Hindoe samenleving. Dit heeft de Lingayats geholpen zich te moderniseren en in vele opzichten een status te verwerven als een van de meer progressieve religieuze gemeenschappen in het moderne India.

Ondanks het feit dat zij het Hindoe kastensysteem van India afwijzen, hebben de Lingayats zich in vele gebieden van Karnataka ontpopt als de dominante kaste. Niet alleen dat, maar zij zijn er ook in geslaagd politieke macht en vertegenwoordiging te verkrijgen door zich te laten classificeren als een OBC (Andere Achtergestelde Klasse) in Karnataka en zo de voordelen van deze status te verwerven (Lingayats, samen met de Vokkaliga, een andere groep geclassificeerd als een OBC, hebben het leeuwendeel van de zetels die zijn gereserveerd voor de Scheduled Castes en OBC’s in het nauw gedreven). Het maakt niet uit hoe rijk of opgeleid iemand is, als hij tot een OBC wordt gerekend, heeft hij het recht om een gereserveerde zetel aan te vragen. Op 30 mei 2008 werd een Lingayat (B.S. Yeddyurappa) beëdigd als minister-president van de deelstaat Karnataka. Lingayats vormden een belangrijk stemblok dat Yeddyurappa’s partij, de Bharatiya Janata Party (BJP), aan de macht bracht.

GENDERPROBLEMEN

De religieuze ideologie van Lingayat omvat de principes van individualiteit, gelijkheid en broederschap en verwerpt ongelijkheden op basis van geslacht, klasse of beroep. Daarom nemen Lingayat vrouwen niet de ondergeschikte rol in die zij in de Brahmanische maatschappij plegen te spelen. Vrouwen oefenen dezelfde religieuze autoriteit uit als mannen in huishoudelijke rituelen en feestelijke ceremonies, en kunnen zelfs priester worden. Lingayats zijn traditioneel geen voorstander van kinderhuwelijken en hertrouwen met weduwen is toegestaan, hoewel echtscheiding ongebruikelijk is. In de dorpsgemeenschappen hebben de vrouwen echter nog steeds de neiging een ondergeschikte rol te spelen, waarbij veel nadruk wordt gelegd op het baren van mannelijke kinderen, die als essentieel worden beschouwd voor de zekerheid van de oude dag en de verlossing in het leven dat komen gaat. Het is niet ongewoon voor een Lingayat-vrouw om een gouden vruchtbaarheidsketting te dragen als een amulet voor het verkrijgen van een zoon, de ketting heeft dertig hangers, elk met een symbolische betekenis die verband houdt met vruchtbaarheid.

Lingayats volgen de Hindoe-wet van erfenis en opvolging, maar als een familie geen zoon heeft, kan een vrouw van haar moeder erven, of het nu goud, geld of land is. Als een vrouw geen zoon heeft, adopteert zij meestal geen man, zoals de gewoonte is onder Hindoes, en geeft haar rijkdom door aan haar dochter.

Gezien hun gebrek aan gehechtheid aan de Hindoeïstische kaste-principes, lopen Lingayat-vrouwen meestal voorop in de modernisering. Op het platteland hebben zij echter nog steeds te kampen met armoede, een lage levensstandaard, analfabetisme, schulden en een gebrek aan toegang tot onderwijsvoorzieningen – in feite lijden zij aan dezelfde problemen als de Hindoes van een lage kaste.

BIBLIOGRAFIE

Chekki, D. A. Religion and Social System of the Virasaiva Community. Westport, CT: Greenwood Press, 1997.

Ishwaran, K. Sprekend over Basava: Lingayat Religie en Cultuur in Zuid-Azië. Boulder, CO: Westview Press, 1992.

-. Religion and Society Among the Lingayats of South India. Leiden: E. J. Brill, 1983.

Michael, R, Blake. De Oorsprong van de Vîraúaiva-sekte: A Typo-logical Analysis of Ritual and Associated Patterns in the Úűnyasampâdane. Delhi: Motilal Banarsidass, 1992.

Yaravintelimath, C. R., trans. Vacana’s van vrouwelijke heiligen. Bangalore: Basava Samithi, 2006.

door D. O. Lodrick