John Bull is een denkbeeldige figuur die een personificatie is van Engeland, vergelijkbaar met de Amerikaanse ‘Uncle Sam’. Hij wordt in spotprenten en karikaturen afgebeeld als een welvarende boer uit de 18e eeuw.

John Bull duikt voor het eerst op als personage in een reeks politieke satires van John Arbuthnot (1667-1735). Arbuthnot was een Schotse wetenschapper, arts en politiek satiricus. Zijn serie John Bull pamfletten, ‘The History of John Bull’, introduceerde John Bull als de typische Engelsman: “an honest plain-dealing fellow, choleric, bold, and of a very inconstant temper” (uit Law is a Bottomless Pit).

In 1762 hadden James Gillray en andere karikatuurgraveurs John Bull in hun werk opgenomen, en hij verscheen als spotprent van Sir John Tenniel in het tijdschrift Punch.

Bull wordt meestal afgebeeld als een forse man in een jas met broek en een gilet met Union Flag, gekleed volgens de mode van de Regency-periode. Hij draagt ook een lage topper (soms een John Bull topper genoemd) op zijn hoofd en wordt vaak vergezeld door een bulldog. Zijn omvang en schijnbare vraatzucht vertegenwoordigden welvaart in een tijdperk waarin rozige wangen en mollige gezichten een teken van goede gezondheid waren.

Het karakter van John Bull was dat van een drinkebroer, nuchter, wars van intellectualisme, dol op honden, paarden, bier en plattelandssporten.

De achternaam John Bull doet denken aan de vermeende voorliefde van de Engelsen voor rundvlees, die tot uiting komt in de Franse bijnaam voor Engelsen les rosbifs (de “Roast Beefs”).

Tijdens de Napoleontische oorlogen werd John Bull het nationale symbool van vrijheid, van trouw aan koning en vaderland, en van verzet tegen de Franse agressie. Hij was de gewone man in de straat, die indien nodig met zijn blote handen tegen Napoleon zou vechten.

Tegen de jaren 1800 werd hij ook in de binnenlandse politiek gezien als een meer assertieve figuur, bereid om de koninklijke familie en de regering te bekritiseren, waardoor mensen buiten het traditionele politieke proces een stem kregen.

John Bull werd zo bekend dat zijn naam vaak opdook in boeken, toneelstukken, titels van tijdschriften, en als merknaam of handelsmerk. Hoewel vaak gebruikt tijdens de Tweede Wereldoorlog, is John Bull sinds de jaren 1950 minder vaak gezien.

John Bull wordt door veel Engelsen nog steeds met genegenheid bekeken. Zoals Uncle Sam de iconische representatie is van de Verenigde Staten, zo is John Bull de personificatie van het karakter van de Engelsen: eerlijk, vrijgevig, recht door zee, met levenslust en bereid om op te staan en te vechten voor waar hij in gelooft.

Footnote:

Er was een John Bull in het echt, een van de meest vooraanstaande Engelse klavierspelers van zijn tijd. John Bull (1562 – 1628) was in dienst van koningin Elizabeth I voordat hij naar Nederland vluchtte om te ontkomen aan verschillende aanklachten, waaronder overspel, die in Engeland tegen hem waren ingebracht. Hij was bekend als organist en virginalist.*

Bull schreef klaviercomposities, waarvan The King’s Hunt de bekendste is. Hij wordt ook beschouwd als de componist van ‘God Save the King’ – de melodie zou na zijn dood tussen zijn papieren zijn gevonden.

*Virginaal – een vorm van toetsinstrument met een mechanisme om de snaren te tokkelen in plaats van te hameren.