De term “gaslighting” is als nooit tevoren doorgedrongen tot de popcultuur. De toegenomen populariteit van de term heeft ongetwijfeld te maken met het politieke klimaat waarin we leven, waarin alles en iedereen je aan het twijfelen brengt over wat waar of onwaar is. Talking heads en politieke experts merken routinematig op dat we worden “gaslighted” door politici die de verkeerde dingen doen, maar beweren dat wij het fout hebben.

Politiek terzijde, gaslighting is een psychologische term die verwijst naar een zeer specifiek gedragspatroon waarbij een persoon de perceptie van de werkelijkheid van een ander manipuleert of probeert te manipuleren. Hoewel het vaak wordt toegepast op romantische relaties, kan het voorkomen in een verscheidenheid van omgevingen – met inbegrip van de werkplek. We kunnen klagen over slechte bazen, “giftige” collega’s, of gewoon oude kantoor pestkoppen, maar gaslighting is een vorm van intimidatie op het werk die op een heel ander niveau ligt.

Per definitie, is gaslighting niet altijd gemakkelijk te identificeren. Immers, de persoon die de manipulatie uitvoert, probeert op een langzame en slinkse manier macht over je uit te oefenen. Als je ooit het gevoel hebt gehad dat iemand je aan jezelf, je capaciteiten en je realiteitszin deed twijfelen, dan ben je misschien het slachtoffer geweest van gaslighting.

Om uit te leggen wat gaslighting precies is, hoe het zich op de werkplek kan manifesteren en wat we kunnen doen om het te stoppen, hebben we de hulp ingeroepen van deskundigen in psychologie en psychotherapie. Dit is wat u moet weten.

Hier staat wat gaslighting echt betekent

“Gaslighting is een reeks manipulatietactieken die worden gebruikt om slachtoffers van hun stuk te brengen en hun realiteit in twijfel te trekken,” Stephanie Moulton Sarkis, een therapeut en auteur van Gaslighting: Recognize Manipulative and Emotionally Abusive People – and Break Free, vertelde Girlboss. Sarkis zegt dat gaslighting een vorm van pesten en emotioneel misbruik kan zijn en een vorm van intimidatie op het werk. Vaak probeert een gaslighter op het werk iemand anders te ontslaan of in de problemen te brengen, legt ze uit. Ze kunnen ook projecteren, en zo knoeien met je perceptie van een situatie. “Gaslighters projecteren ze beschuldigen je ervan precies dat te doen wat zij doen,” zegt Sarkis.

Om een gaslighter te identificeren, kijk naar deze kenmerken

Als we denken aan een typische bullebak, denken we aan iemand die je ronduit treitert en je het leven zuur maakt op een zeer voor de hand liggende en vaak openbare manier. Kortom, we denken aan pestkoppen als mensen die gedijen op het vernederen van anderen. Maar als het gaat om gaslighting op het werk, is het vaak een projectie van de ene persoon op de andere die voortkomt uit hun gevoelens van onveiligheid, vertelde Rose Lawrence, psychotherapeut en eigenaar van Mind Balance, aan Girlboss. Vaak is de persoon die de gaslighting doet een zeer geestig of charmant persoon. “Ze gebruiken hun geweldige mensenvaardigheden en veel humor die onschuldig ‘klinkt’ maar onderhuidse passief agressieve type opmerkingen heeft,” zegt ze.

Namelijk, Lawrence zegt dat een gaslighter kan:

• Luistert lang genoeg om informatie van je te verzamelen, maar is niet volledig betrokken bij het luisterproces om tekenen te tonen dat ze authentiek geven om wat je zegt
• Logen en je het gevoel geven dat het jouw schuld was dat ze moesten liegen; Ze leggen weinig tot geen verantwoording af
• Nemen informatie over en verdraaien die in hun voordeel en gebruiken die tegen jou of anderen
• Roddelen omdat ze dan meer munitie hebben
• Doen zich zelfverzekerd voor, maar als je ze goed observeert, behoren deze mensen tot de meest onzekere mensen vanwege hun onvermogen om hun eigen emoties en gedachten te reguleren
• Je het gevoel geven dat je niet genoeg bent

Iedereen kan het slachtoffer worden van gaslighting

Gaslighting op de werkplek kan zich op een paar verschillende manieren manifesteren. Meestal gebeurt het tussen een leidinggevende en een ondergeschikte werknemer op het werk waar er een machtsdynamiek in het spel is. Maar het kan net zo goed gebeuren met iedereen op het werk. “Echt de hiërarchie doet er niet toe,” zegt Lawrence. “Waar het toe doet met de hiërarchie is duidelijk machtsmisbruik en waar iemand die de leiding heeft en ze gebruiken dit soort dingen om iemand te laten voldoen, of om iemand zich minder te laten voelen, of om eigenlijk misschien zelfs te proberen om je uit te knijpen.”

Opnieuw kan iedereen een slachtoffer zijn van gaslighting

Het is gemakkelijk om te denken dat als iemand je probeert te gaslighten, ze je om een reden pikken. Zoals in, ze denken dat je een makkelijke prooi bent om slachtoffer van te worden. Maar dat is niet het geval, zegt Joy Harden Bradford, een gediplomeerd psycholoog in de staat Georgia en de oprichter van Therapy for Black Girls. “Ik denk wel dat het zo kan zijn dat als je al een slecht gevoel over jezelf hebt, of als je gedachten hebt als ‘ik ben niet goed genoeg’ of ‘ik ben niet slim genoeg’, en dan komt er iemand langs die je dingen vertelt die dat bevestigen, dan kan het makkelijker voor je zijn om dat te geloven,” zegt Bradford. Toch zegt ze dat het belangrijk is om op te merken dat het niet iemands schuld is om gaslighting te zijn.

Sommige tekenen van gaslighting zijn …

Het kan moeilijk zijn om exacte voorbeelden aan te wijzen van gaslighting op het werk. Maar om dergelijke gevallen te herkennen, helpt het om je te concentreren op situaties en relaties waarin een collega of baas je iets heeft verteld en je later vertelt dat hij of zij iets heel anders heeft gezegd. Denk bijvoorbeeld aan de volgende scenario’s, zegt Sarkis:

“Je zwoer dat je baas zei dat je project volgende week af moest zijn, maar vandaag dreigt hij je te ontslaan omdat je het nog niet hebt afgemaakt. Uw collega vertelt u dat hij uw baas slecht over u heeft horen praten. Je collega vertelt je dat je baas heeft gezegd dat je ’s middags moet lunchen. Je baas vertelt je dat hij zoiets niet heeft gezegd.”

Afzonderlijk kunnen deze gevallen niet veel voorstellen, legt Sarkis uit, maar samen kunnen ze een gedragspatroon vormen dat kan neerkomen op gaslighting.

Andere voorbeelden kunnen zijn dat iemand racistische, seksistische of andere denigrerende opmerkingen maakt, maar vervolgens doet alsof hij dat niet deed, zegt Bradford. Of je merkt dat je “per ongeluk” buiten belangrijke e-mails wordt gehouden en je reageert plotseling “overdreven op de situatie.” Het komt nog vaker voor, zegt Lawrence, dat een baas of collega met de eer gaat strijken van een idee dat jij hebt gepresenteerd, om zich vervolgens om te draaien en je te vertellen dat zij het idee moesten aanpassen om het beter te maken. In dat geval, weet je zeker dat het jouw idee is?

Finitief, als je vermoedt dat je wordt vergast, is dit wat je moet doen

Het belang van het documenteren van gevallen waarin een werknemer zich geïntimideerd voelt, kan niet worden overschat (en ja-gaslighting op het werk is een vorm van kantoorintimidatie). Neem een andere collega in een vergadering met u en de potentiële gaslighter. Probeer je communicatie te beperken tot schriftelijke vormen, zodat je iets op papier hebt om naar te verwijzen. Herbevestigen aan jezelf je eigenwaarde en wat het is je goed in bent zal ook helpen om eventuele aanhoudende twijfels over je vaardigheden die iemand anders zou kunnen proberen te instrueren in je te bestrijden.

Finitief, Lawrence zegt dat het belangrijk is om grenzen vroeg te plaatsen. Vraag jezelf af hoe respect er voor jou uitziet? “Als je niet kunt identificeren wat je grenzen zijn met andere mensen,” zegt ze, “dan zul je niet in staat zijn om te identificeren wanneer iemand de lijn heeft overschreden.”