De oceanische lithosfeer bestaat voornamelijk uit mafische (rijk aan magnesium en ijzer) korst en ultramafische (meer dan 90% mafisch) mantel en is compacter dan de continentale lithosfeer. Hij wordt dikker naarmate hij ouder wordt en zich van de middenoceanengraat verwijdert. Deze verdikking vindt plaats door geleidende afkoeling, waardoor hete asthenosfeer wordt omgezet in lithosferische mantel. Gedurende tientallen miljoenen jaren was de lithosfeer minder dicht dan de asthenosfeer, maar daarna wordt hij steeds dichter. De gravitatie-instabiliteit van rijpe oceanische lithosfeer heeft tot gevolg dat wanneer tektonische platen samenkomen, de oceanische lithosfeer steevast onder de overheersende lithosfeer zakt. Er wordt voortdurend nieuwe oceanische lithosfeer geproduceerd op de mid-oceanische bergkammen en bij subductiezones wordt die lithosfeer naar de mantel teruggevoerd, zodat de oceanische lithosfeer veel jonger is dan zijn continentale tegenhanger. De oudste oceanische lithosfeer is ongeveer 170 miljoen jaar oud, vergeleken met delen van de continentale lithosfeer die miljarden jaren oud zijn.

De continentale lithosfeer wordt ook wel de continentale korst genoemd. Het is de laag van stollingsgesteente en sedimentgesteente die de continenten en de continentale plateaus vormt. Deze laag bestaat meestal uit granietgesteente. De continentale korst is ook minder dicht dan de oceaankorst, hoewel ze aanzienlijk dikker is (25 tot 70 km tegenover 7-10 km). Ongeveer 40% van het aardoppervlak is nu bedekt met continentale korst, maar de continentale korst maakt ongeveer 70% van het volume van de aardkorst uit. De meeste wetenschappers geloven dat er oorspronkelijk geen continentale korst op aarde was, maar dat de continentale korst uiteindelijk is ontstaan door de fractionele differentiatie van oceanische korst in de loop van de eonen. Dit proces was hoofdzakelijk het resultaat van vulkanisme en subductie.

We lopen dan wel niet direct over de lithosfeer, maar zij geeft vorm aan alle topografische kenmerken die we zien. De beweging van de tektonische platen heeft onze planeet in de loop der eeuwen vele verschillende vormen gegeven en zal onze geografie blijven veranderen totdat onze planeet ophoudt te bestaan.