De reus van Cardiff, soms ook wel ‘Grootste grap van Amerika’ genoemd, is een 10 meter lange stenen figuur die werd aangeprezen als een versteende reus. Het werd in de jaren 1860 gemaakt door George Hull, een zakenman uit Binghamton, New York, en sprak kortstondig tot de verbeelding en de portemonnee van duizenden Amerikanen.

Paleontoloog Othniel C. Marsh verklaarde dat het een vervalsing was en op 2 februari 1870 publiceerde de Chicago Tribute een exposé dat bekentenissen bevatte van de metselaars die aan de reus hadden gewerkt. Hull liep weg van de ontmoeting met tussen de $15.000 en $20.000, een klein fortuin in die tijd. Tegenwoordig is de reus van Cardiff te zien in het Farmers’ Museum in Cooperstown, New York.

Historische achtergrond

Hoaxes waren gebruikelijk in de 19e eeuw, volgens Michael Pettit’s essay in het tijdschrift Isis, “‘The Joy in Believing’: The Cardiff Giant, Commercial Deceptions, and Styles of Observation in Gilded Age America.” De Industriële Revolutie breidde de middenklasse uit, vooral in het Noorden, dat tijdens de Burgeroorlog tot bloei was gekomen. In het kielzog van de oorlog stonden veel Amerikanen meer open voor ideeën die zij associeerden met vooruitgang, waaronder de natuurwetenschap. Het was het begin van de Gilded Age, die werd gekenmerkt door optimisme, materialisme en individualiteit.

Charles Darwin’s “On the Origin of Species,” gepubliceerd in 1859, had de belangstelling voor fossielen en evolutie aangewakkerd. Het conflict met de gevestigde geloofsovertuigingen lokte het publiek verder, hoewel de meeste Amerikanen nog steeds een christelijk geloof aanhingen. Maar in het artikel “The Cardiff Giant: A Hundred Year Old Hoax,” schrijft Barbara Franco dat “mensen geïnteresseerd waren in de nieuwe wetenschappen zonder ze echt te begrijpen. Het negentiende eeuwse publiek maakte vaak geen onderscheid tussen populaire en serieuze studies van onderwerpen. Zij luisterden naar lezingen, bezochten theaters, gingen naar curiosamusea, het circus en opwekkingsbijeenkomsten met ongeveer hetzelfde enthousiasme.”

Dit was een cultuur die rijp was voor hoaxes, en niemand belichaamde ze beter dan P.T. Barnum. Volgens James W. Cook in “The Arts of Deception: Playing with Fraud in the Age of Barnum” (Harvard, 2001), mengde Barnum, de zelfbenoemde prins der bedriegerijen, echte en valse artefacten in zijn New York City American Museum. De toeschouwers werden uitgenodigd om actief deel te nemen aan de beoordeling van de artefacten. Waren ze echt of niet? Wat vertelden de individuele zintuigen en kennis van de kijker hem of haar over het tentoongestelde object of persoon? De Cardiff Giant bood de gelegenheid voor een soortgelijke betrokkenheid. Deze focus op individuele interpretatie was een vorm van entertainment die ook een voorbeeld was van de toegenomen autonomie van die tijd, evenals de trots van het land (of in ieder geval het Noorden) op de democratie na de Burgeroorlog. Spektakels als die van Barnum verstoorden de normaal zo vaste grenzen van waarheid, godsdienst, klasse en ras op een manier die het Amerikaanse massapubliek in de nasleep van de oorlog aansprak.

Inspiratie van bijbelse proporties

Hoewel de Cardiff Giant een breed scala van kijkers aansprak, was George Hull’s voornaamste drijfveer voor het maken ervan het aantonen van de goedgelovigheid van gelovigen. Hull was een atheïst, die, zelfs in een tijd van toenemende belangstelling voor de wetenschap, maakte hem in een kleine minderheid en maakte hem iets van een verschoppeling, volgens Scott Tribble, auteur van “A Colossal Hoax: The Giant from Cardiff That Fooled America” (Rowman & Littlefield, 2008), die met Live Science sprak over de reus van Cardiff.

Hull werkte als tabakswinkelier in Binghamton, New York. In 1867 ging hij voor zaken naar Ackley, Iowa, en had daar een lange discussie met een rondreizende Methodistische opwekkingsprediker, dominee Turk genaamd. Zij discussieerden over de bijbelse passage, “er waren reuzen op de aarde in die dagen” (Genesis 6:4). De prediker betoogde dat alles in de Bijbel, zelfs die zinsnede, letterlijk genomen moest worden. Hull was het daar niet mee eens, maar de bewering van de prediker zette hem aan het denken. Volgens Jim Murphy’s “The Giant and How He Humbugged America” (Scholastic, 2013), verklaarde Hull dat hij zich die nacht in bed lag “af te vragen waarom mensen die opmerkelijke verhalen in de Bijbel over reuzen zouden geloven, toen ik er plotseling aan dacht om een stenen reus te maken, en die door te laten gaan voor een versteende man.”

De truc zou illustreren wat hij beschouwde als de belachelijkheid van het letterlijke geloof in dergelijke Bijbelverhalen. Hull wist van hoaxes en de successen van mensen als Barnum, en dacht dat hij ook geld kon verdienen. “Hull was een soort sociaal buitenbeentje geweest, deels vanwege zijn atheïsme. De Cardiff Giant was zijn kans om zijn vijanden voor schut te zetten en hen voor schut te zetten op een zeer publieke manier,” vertelde Tribble aan Live Science.

Hull kon het idee van het maken van een stenen reus hoax niet uit zijn hoofd krijgen. Hij verkocht zijn bedrijf en ging aan de slag om de reus werkelijkheid te laten worden.

Het maken van de reus van Cardiff

Hull deed er meer dan twee en een half jaar en ongeveer $ 2.600 over om de reus van Cardiff te maken. Hij bezocht verschillende staten op zoek naar de juiste natuurlijke materialen. “Hull vond uiteindelijk zijn materiaal van reuzen in Fort Dodge, Iowa,” zei Tribble. “Hij groef een blok gips van 5 ton en bracht het, op het hoogtepunt van de zomer, persoonlijk per wagon naar het dichtstbijzijnde treinstation, meer dan 40 mijl verderop.

“Hull verscheepte het blok vervolgens naar het oosten, naar Chicago, waar hij al een partner en een paar steenhouwers in dienst had genomen,” vervolgde Tribble. “In de loop van enkele weken maakten Hull en zijn team de 3.000 pond wegende reus van 3 meter lang tot in het kleinste detail, inclusief de piepkleine poriën op het oppervlak van de reus.”

De reus had details zoals nagels, neusgaten en een adamsappel, duidelijk zichtbare ribben, en zelfs een zweem van spierdefinitie. Zijn linkerbeen was gedraaid over het rechter en zijn hand leek zijn buik vast te houden van de pijn, hoewel de gezichtsuitdrukking sereen was. Later maakten bezoekers opmerkingen over zijn “welwillende glimlach”, volgens Franco. De reus had oorspronkelijk haar en een baard, maar die werden verwijderd toen Hull ontdekte dat haar niet kon verstenen. Werklui brachten zwavelzuur en andere vloeistoffen aan, waardoor hij een donkere, groezelige, verouderde tint kreeg.

De begraafplaats van de reus

Hull reisde door verschillende staten op zoek naar de juiste “begraaf “plaats voor de reus. Uiteindelijk koos hij Cardiff, New York, ongeveer 96 km ten noorden van Hull’s huis in Binghamton. De neef van Hull, William C. “Stub” Newell, had daar een boerderij die Hull als begraafplaats kon gebruiken. In een meer in de buurt waren diverse visfossielen gevonden. Cardiff was ook een gunstige locatie omdat, zo schrijft Tribble, dat gebied van upstate New York een lange geschiedenis had van religieuze opwekkingen en bewegingen. Cardiff ligt in de buurt van het beruchte ‘burned-over’ district, waar opwekkingspredikers hellevuur en verlossing predikten tijdens de Tweede Grote Ontwaking. Bovendien beweerden verschillende religieuze leiders dat God in het gebied was verschenen. De beroemdste van deze beweringen kwam van Joseph Smith, stichter van het Mormonisme. Dat een reus uit bijbelse tijden in Cardiff zou zijn begraven, was nauwelijks een misplaatst idee.

“Vanuit Chicago werd de reus per spoor overgebracht naar het gebied rond Binghamton, en vervolgens in het holst van de nacht naar de boerderij van Newell gebracht,” zei Tribble. “Hull beloofde Newell te laten weten wanneer de tijd rijp was om de reus te ‘ontdekken’. Die tijd zou bijna een jaar later komen, op 16 oktober 1869.”

Ontdekking

Op de vastgestelde zaterdag huurden Hull en Newell twee arbeiders in om een put te graven op de begraafplaats. Ongeveer 1 meter lager stuitten ze op de voet van de reus. “Ik verklaar, dat hier een oude Indiaan begraven is!” riep een van de mannen uit, volgens het tijdschrift Archaeology.

Het woord van de reus verspreidde zich snel en tegen die middag had zich een kleine menigte verzameld op de boerderij. Tegen zondagavond hadden naar schatting 10.000 mensen alleen al door mond-tot-mondreclame van de reus gehoord, aldus Tribble.

Op maandag plaatste Newell een tent over de reus en begon bezoekers 50 cent per persoon te vragen voor een bezichtiging van 15 minuten (ongeveer de prijs van een bioscoopkaartje tegenwoordig). Newell had gemiddeld 300 tot 500 bezoekers per dag gedurende een paar weken, met op een zondag bijna 3.000, volgens Franco. Hoewel Newell eigenaar was van de boerderij, leidde Hull het gigantische bedrijf.

Op dinsdag publiceerde de New York Daily Tribune een voorpagina verhaal over de reus. Dit bracht de reus nationale aandacht, en binnen enkele dagen was de reus een hoofdverhaal in kranten over het hele land, zei Tribble.

Roem en theorieën

Hull besloot zo snel mogelijk winst te maken voordat het bedrog werd onthuld. Op 23 oktober 1869 kocht een groep plaatselijke zakenlieden een belang van 75 procent in de reus voor $30.000, aldus Franco. Zij verplaatsten de reus naar Syracuse, New York, waar zijn populariteit bleef voortduren. Treinmaatschappijen herzagen hun dienstregelingen om langere stops in de stad mogelijk te maken, hotels en lokale bedrijven bloeiden op en in lokale verkiezingen kreeg “Cardiff Giant” verschillende stemmen voor senator.

“Bijna elke dag publiceerden kranten de nieuwste theorieën over de oorsprong van de reus,” zei Tribble. “Het maakte niet uit of je een eminente wetenschapper was of een gewone arbeider. Iedereen had een mening over de reus van Cardiff, en Amerikanen waren bereid te reizen en te betalen om hem te zien.”

In het vroege Tribune-artikel werd naar de reus verwezen als een fossiel en werd opgemerkt dat verstening de overheersende hypothese was over zijn oorsprong. Verstening werd een leidende theorie over de reus. Volgens het Boerenmuseum wisten sommige mensen meteen dat het een vervalsing was. Anderen waren ervan overtuigd dat het een soort standbeeld was. Dr. John F. Boynton stelde voor dat het een standbeeld was, gemaakt door een 17de-eeuwse Jezuïetenpriester om indruk te maken op de Amerikaanse Indianenstammen. Staatsgeoloog James Hall geloofde dat het een oud standbeeld was.

“Mensen zagen in de Cardiff Giant wat ze wilden zien.” Zei Tribble. “Voor religieuze gelovigen was de reus het bewijs van het letterlijke woord van de Bijbel. Voor wetenschappers, of de reus nu een oud standbeeld was of (minder) een versteende man, was het een monumentale ontdekking. De rode draad onder de gelovigen was dat de reus van Cardiff wees op een nieuwe prehistorie van het Amerikaanse continent. Afhankelijk van wat je geloofde, verbond de reus Amerika met het bijbelse verleden of met een tot dan toe onbekende Grieks-Romeinse beschaving.”

Een vervalsing van een vervalsing

Niet lang nadat de reus naar Syracuse was verplaatst, bood P.T. Barnum aan een kwart aandeel van de reus te kopen voor $50.000. De investeerders in Syracuse wezen hem af, maar Barnum liet zich niet afschrikken en creëerde zijn eigen nepreus, die hij volgens Archeologie in New York tentoonstelde. Hij plaatste misleidende advertenties die suggereerden dat zijn reus de reus van Cardiff was. De reus van Barnum was immens populair, meer nog dan het origineel. Sommige historici denken dat David Hannum, een van de investeerders in Syracuse, na het succes van Barnums reus, de uitdrukking “There’s a sucker born every minute” bedacht.

In december 1869 vroegen de eigenaars, waaronder Hannum, een gerechtelijk verbod aan tegen Barnums tentoonstelling, maar het verzoek werd afgewezen. Uiteindelijk werd de Cardiff Giant naar New York overgebracht. De reus van Barnum bleef meer geld opbrengen, en met twee “versteende reuzen” die slechts een paar straten van elkaar werden tentoongesteld, werd het volgens Franco voor iedereen moeilijk om een van beide reuzen nog serieus te nemen.

Hoax onthuld

Op 25 november 1869 schreef de gerenommeerde paleontoloog Othniel C. Marsh een vernietigende kritiek op de reus van Cardiff. “Het is van zeer recente oorsprong, en een zeer beslist bedrog,” schreef hij. Een belangrijk teken van vervalsing was het feit dat gips in water oplosbaar is. Volgens Tribble betekende dit dat de reus niet langer dan een paar jaar kon hebben overleefd in de grond van Newell’s boerderij, die verschillende ondergrondse stromen had.

Hoewel er vanaf het begin sceptici waren geweest, maakten de woorden van Marsh indruk. Toen, op 2 februari 1870, publiceerde de Chicago Tribune een artikel over de reus, met daarin bekentenissen van de steenbewerkers. Velen beschouwden deze bekentenissen als de nagel aan de doodskist – de reus van Cardiff was een vervalsing.

Ondanks de controverse konden Hull, Hannum en de andere nieuwe eigenaren, evenals Barnum, hun geld houden en doorgaan met het tentoonstellen van hun reuzen. In feite deed de waarheid weinig om de fascinatie van het publiek voor de reus te temperen. Ze bleven de reus bezoeken en, volgens het Museum of Hoaxes, begon het publiek naar de reus van Cardiff te verwijzen als “Old Hoaxey.”

Uiteindelijk nam de belangstelling echter af. Andere valse versteende mannen werden in de daaropvolgende jaren “ontdekt” en tegen het einde van de jaren 1800 leidden een oververzadigde markt en een toenemend scepticisme tot een publieke onverschilligheid, aldus Archeologie. In 1876 hielp George Hull bij de creatie van een andere valse versteende man genaamd The Solid Muldoon, die opnieuw werd ontkracht.

Volgens Archeologie bracht de Cardiff Giant tijd door in Massachusetts, de 1901 Pan-American Exposition in Buffalo – waar het flopte – en Iowa voordat het in 1948 werd verkocht aan het Farmers’ Museum in Cooperstown, waar het nu ligt.

Belang

Tribble beschreef het belang van de Cardiff Giant als volgt:

“Meer dan wat dan ook, werd het bedrog van de Cardiff Giant een belangrijk waarschuwingsverhaal voor de wetenschap. De affaire Giant bracht een aantal bekende wetenschappers in verlegenheid, die hun irrationele uitbundigheid en speculatie het beste van hen lieten krijgen. Het bedrog zou dienen als een belangrijke herinnering aan de waarde van de wetenschappelijke methode. Tegelijkertijd zou de Cardiff Giant de opkomst van de archeologie als een professionele discipline in de Verenigde Staten bespoedigen. Binnen enkele decennia zouden amateur artefactjagers en leunstoeltheoretici plaats maken voor geleerden die getraind waren in archeologische methodologie. Zorgvuldig beoefend en toegepast, zou deze methodologie het leven van de George Hulls van de wereld een stuk moeilijker maken.”