Molise, een kleine regio in het zuidoosten van Italië, is beroemd om één ding: het bestaat niet.

Wel, technisch gezien, bestaat het wel. Als een van de 20 officiële regio’s van Italië heeft Molise dezelfde status als Toscane, Lombardije of Piemonte. Het houdt regionale verkiezingen en stemt in nationale verkiezingen. Het grenst aan de regio’s Abruzzo, Puglia, Lazio en Campania, allemaal onbetwistbaar echte plaatsen. Waarom doen Italianen dan graag alsof Molise niet bestaat?

“Ik kwam het enkele jaren geleden voor het eerst tegen op internet,” zegt Enzo Luongo, een journalist en auteur van het boek Il Molise Non Esiste (Molise bestaat niet). “Mensen begonnen de hashtag #ilmolisenonesiste als grap te posten, waarbij ze de draak staken met de kleine omvang van de regio en met onze relatieve onbekendheid binnen Italië.”

Je bent misschien ook geïnteresseerd in:
– Een kleine republiek van vrije geesten
– Duitsland’s kleine geografische eigenaardigheid
– Europa’s vreemde grensanomalie

Wat Luongo echter verbaasde was de creativiteit van de reacties die de hashtag inspireerde, die varieerden van amusant (“Ik schreef ‘Molise bestaat niet’ als mijn Facebook-status. Mijn aardrijkskundeleraar vond het goed.”) tot ronduit absurd (“Ik heb een jongen uit Molise ontmoet die zijn Erasmus-jaar in Italië deed.”). Het leek erop dat de tot dan toe genegeerde regio plotseling een latente creativiteit in de Italianen had doen ontwaken.

Natuurlijk bestaan wij!

De “Molise samenzwering”, zoals het bekend is geworden, is in Italië een soort cultureel fenomeen geworden, dat heeft geleid tot boeken, liedjes, video’s, theatermonologen, nieuwsartikelen en nog veel meer. Iedereen heeft er naar verwezen, van komiek Beppe Grillo tot voormalig premier Matteo Renzi. Een populaire Facebook-pagina met de naam Molisn’t – lo non credo nell’esistenza del Molise (Molisn’t – ik geloof niet in het bestaan van de Molise) zwelgt in de samenzwering en verkoopt “Molisn’t”- merchandise zoals T-shirts en mokken. Er zijn nagemaakte wetenschappelijke artikelen gepubliceerd waarin wordt gespeculeerd over het bestaan van de regio, terwijl internetmemes de Molise vergelijken met Narnia en kaarten van Italië afbeelden met een zwart gat waar de regio zou moeten liggen. Een YouTube-video uit 2015 – met de dramatische titel IL MOLISE NON ESISTE!!! – heeft meer dan 1,6 miljoen views, meer dan vijf keer de 305.000 inwoners tellende Molise zelf.

In een paar korte jaren was de regio Molise van obscuriteit uitgegroeid tot, misschien wel, de nationale grap van Italië.

Mijn trein rolde de badplaats Termoli binnen aan de 35 km lange kustlijn van Molise. Het pittoreske vissersplaatsje ligt op een ommuurd voorgebergte en kijkt uit over de Adriatische Zee, en wordt bewaakt door een formidabel 11e-eeuws kasteel. Voor de meesten is Termoli’s belangrijkste attractie het lange zandstrand en de trabucchi, traditionele vissershutten die op palen boven het water staan. De stad is ook de thuisbasis van A Rejecelle – de smalste straat van Italië – die ik met een breedte van 34 cm alleen kon passeren door opzij te draaien en mijn buik in te zuigen.

“Tien jaar geleden, als ik andere Italianen vertelde dat ik uit Molise kwam, keken ze me wezenloos aan. Ze hadden letterlijk nog nooit van ons gehoord,” zei de plaatselijke Maria Laura Pace toen ik haar op het centrale plein van Termoli ontmoette. “Als ik nu over Molise begin, lachen ze en zeggen ze dat Molise niet bestaat. In zekere zin is dat een vooruitgang.”

Dus hoe voelt het om te horen dat je niet bestaat, vroeg ik?

“De mensen hier waren in het begin een beetje verbijsterd, maar nu denk ik dat we de absurditeit van dit alles zijn gaan omarmen,” lachte ze. “Ik bedoel, natuurlijk bestaan we!”

Door de geschiedenis van Italië heen heeft Molise altijd aan de rand gelegen. In de oudheid was de regio het thuis van de Samnieten, een mysterieuze stam die vele veldslagen met de Romeinen uitvocht voordat ze in de 3e eeuw v.Chr. werden onderworpen. Arm en bergachtig, werd het grotendeels genegeerd door de Romeinen en opnieuw door de Longobarden, Normandiërs, Bourbons en anderen die er passeerden. Het werd een perifeer gebied van het nieuwe Koninkrijk Italië in 1861, werd deel van de regio Abruzzo e Molise, die na de Tweede Wereldoorlog werd gecreëerd, maar splitste zich af van Abruzzo in 1963 en werd de jongste – en minst bekende – regio van Italië.

De redenen voor de afscheiding van Molise van Abruzzo zijn nogal geheimzinnig, en veel inwoners zullen aanvoeren dat de afscheiding misschien een vergissing was en dat ze weer herenigd moeten worden met Abruzzo, waarmee ze sterke culturele banden delen. Anderen, zoals Pace, zijn zeer trots op hun regio. Een paar jaar geleden keerde ze terug uit het buitenland om zich aan te sluiten bij Moleasy, een netwerk van ondernemende molisani die het toerisme in de regio een impuls willen geven.

In zekere zin zijn wij de laatste grote onbekende van Italië

“We willen onze liefde voor onze geboortestreek delen,” vertelde ze me. “We hebben bergen en zee, ongelooflijke oude dorpjes, oude festivals, heerlijk eten – en dat alles binnen een piepklein geografisch gebied. In tegenstelling tot de meeste andere delen van Italië, kun je hier nog steeds het leven vinden zoals het vroeger was, eeuwenlang onveranderd.”

Moleasy heeft zich gericht op de ontwikkeling van langzaam toerisme – verspreide hotels, food tours, boerderij verblijven, culturele bezoeken. “We proberen mensen aan te trekken die al in Rome, Venetië, Florence, enzovoort zijn geweest, en op zoek zijn naar iets dat volledig buiten de toeristische kaart valt,” zei ze. “In zekere zin zijn wij de laatste grote onbekende van Italië.”

Pace ziet het verschijnsel “Molise bestaat niet” als een kans om de regio een uniek merk te geven. “We zullen nooit Toscane worden, maar dat willen we ook niet zijn. We willen Molise zijn,” zei ze.

We liepen Termoli’s hoofdkathedraal binnen. Het elegante Romaanse gebouw werd gebouwd in de 12e en 13e eeuw en overleefde de plundering van de stad door Ottomaanse piraten in het midden van de 15e eeuw. Vandaag de dag is het een populaire plek voor bruiloften en concerten.

“Binnen in deze kerk liggen de relikwieën van Sint Timoteüs, de vroegchristelijke evangelist die met Sint Paulus reisde en aan wie in het Nieuwe Testament wordt gerefereerd,” fluisterde Pace. “Het is ongelooflijk dat onze kleine regio zulke belangrijke artefacten herbergt. Als dit ergens anders zou zijn, zou het de belangrijkste toeristische attractie zijn. Als de mensen maar wisten dat dit hier was…”

Ik nam een bus vanuit Termoli en ging richting het binnenland van Molise. Verder klimmend in het hart van de regio zag ik zachtgroene heuvels overgaan in uitgestrekte bergen, terwijl verspreide dorpjes, met hun potlooddunne klokkentorens en dicht opeengepakte huizen, leken te vervagen aan de rand van de berg. Veel van de dorpen in de regio zijn nog steeds verbonden door tratturi – oude herderspaden die langzaam worden herontdekt als wandelpaden.

Een zo’n dorp is Agnone, de thuisbasis van de Marinelli Bell Foundry. Opgericht in 1339, het is de oudste continu werkende klokkengieterij in de wereld, evenals de oudste familiebedrijf van Italië en de officiële leverancier van klokken aan het Vaticaan. Marinelli is een soort symbool geworden van de geest van de Molise: zonder toerisme dat het leven hier onderbreekt, heerst er traditie.

“De Molise is een van de laatste authentieke plaatsen in Italië. Ik zou zelfs zeggen dat het een echt tijdloze plaats is,” zegt Simone Cretella, een plaatselijke politicus in de regio.

“Helaas heeft de staat nooit geloofd dat we toeristen konden aantrekken. Ze dachten dat de enige manier om onze ontwikkeling te verbeteren de industrie was, dus bouwden ze hier al die fabrieken,” voegde hij eraan toe. “Nu zijn de fabrieken gesloten en vertrekken alle jonge mensen weer.”

In een regio die van oudsher te kampen heeft met armoede, isolement en aardbevingen, is het ontvolkingsprobleem alomtegenwoordig – zozeer zelfs dat, volgens The Guardian, de president van de regio aanbiedt om mensen te betalen om naar Molise te verhuizen. De particuliere investeringen in de regio blijven laag, de infrastructuur is gebrekkig en de werkloosheid is hoog, waardoor veel jongeren gedwongen zijn te vertrekken op zoek naar werk. Voor sommigen is “Molise bestaat niet” niet zozeer een grap, maar meer een voorspelling over de toekomst van de regio.

Niemand die naar Molise komt, vertrekt teleurgesteld

“Niemand wil Molise verlaten. We hebben hier zoveel schoonheid en cultuur. Ik ben er zo trots op dat ik in een regio woon waar overal schoonheid te vinden is”, aldus Cretella. “Wat we nodig hebben is toerisme. We hebben boerderijverblijven nodig, wandelpaden, fietswegen. We hebben jonge mensen nodig om te blijven en hun regio te ontwikkelen door middel van duurzaam toerisme. Ik heb het gevoel dat dit soort toerisme de Molise echt zou kunnen redden.”

Net als Pace ziet Cretella de meme ‘Molise bestaat niet’ als een ongekende kans om de regio in binnen- en buitenland te promoten.

“‘Molise bestaat niet’ is in zekere zin een perfect merk,” zei hij. “Het speelt in op onze sterke punten: ons mysterie, onze eigenaardigheid, het feit dat hier een plek is die onaangetast is door het toerisme. Het creëert die nieuwsgierigheid die ervoor zorgt dat mensen onze regio willen ontdekken, en als ze dat doen, zijn ze altijd zo verrast over hoe mooi en divers Molise is. Niemand die naar de Molise komt, gaat teleurgesteld weg. We moeten de boodschap gewoon uitdragen.”

Cretella heeft een groot deel van zijn politieke ambtstermijn besteed aan pogingen om de toeristische autoriteiten ervan te overtuigen een marketingstrategie te volgen die gebaseerd is op het vermeende niet-bestaan van de regio, maar met weinig succes. Een van de nadelen van het leven in een “tijdloze” regio, legde hij uit, is dat het moeilijk is om de mentaliteit van mensen te veranderen.

Desondanks is Cretella ervan overtuigd dat het toerisme de toekomst van Molise is, en dat de Molise samenzwering daar een centrale rol in zal spelen.

“Wie wil er immers geen regio bezoeken die niet bestaat?”

Voeg je bij de meer dan drie miljoen BBC Travel fans door ons te liken op Facebook, of volg ons op Twitter en Instagram.

Als je dit verhaal leuk vond, meld je dan aan voor de wekelijkse bbc.com features nieuwsbrief genaamd “The Essential List”. Een zorgvuldig geselecteerde selectie van verhalen van BBC Future, Culture, Worklife en Travel, elke vrijdag afgeleverd in uw inbox.