“Heb je dolfijnen gezien in jouw gebied?”

“Je bedoelt bhulan machi ,” antwoordde de 22-jarige Bagha, een schipper die mensen overzet op de oevers van de rivier de Beas in het dorp Karmuwala in het district Taran Taran van Punjab, 250 km van Chandigarh.

Bagha deelde snel een recente video die hij met zijn mobiele telefoon had opgenomen, waarop een grijze figuur te zien was die het rivieroppervlak brak, zo’n 15 km stroomopwaarts van het beroemde waterrijke gebied Harike. Hij zei dat hier ook een bruin gekleurde bhulan leeft met haar kalf. “Soms achtervolgen ze mijn boot,” glimlachte hij.

Maar niet iedereen heeft het geluk zoals de bootsman om dit zeldzame zoogdier te spotten. Deze dolfijnen, gevonden in de Beas rivier, zijn de zeldzame Indus dolfijnensoort, onthult onderzoek door ecoloog Gillian T. Braulik en andere veldonderzoeken.

Indus dolfijnen (Platanista gangetica minor), plaatselijk bekend als bhulan, behoren tot de acht zoetwater dolfijnensoorten die momenteel in de wereld bestaan. Deze dolfijnen komen voor in zoetwaterbronnen zoals rivieren, en kunnen niet overleven in zout water zoals hun tegenhangers in zee. Deze dolfijnen zijn blind en afhankelijk van echolocatie.

Leden van de Indus dolfijn familie komen ook voor in Pakistan, waar ze zich de laatste jaren beginnen te herstellen. Maar in India zijn ze een zeldzame verschijning, in de loop der tijd teruggebracht tot enkele cijfers.

Volgens een onderzoekspaper van Gillian Braulik uit 2012, bewogen Indus-dolfijnen zich vroeger vrij over 3.500 km van het Indus-riviersysteem, van de delta in Sindh, tot aan de uitlopers van de Himalaya in de Indus en haar vijf zijrivieren – de Jhelum, Chenab, Beas, Sutlej en Ravi rivieren. Dit was voor de 1947 India-Pakistan partitie.

De rivieren in pre-partition tijden waren naadloos en onvervuild. Er waren geen irrigatiestuwdammen en dammen die, toen ze in groten getale ontstonden, het leefgebied van de Indus rivierdolfijn aantastten wat leidde tot een afname van de populatie, zo bleek uit veldonderzoek van het Wereld Natuur Fonds (WWF).

Andere factoren zoals sterfte door kieuwnetten en watervervuiling door het lozen van industrieel afvalwater en landbouwafval bedreigden het zoetwaterzoogdier ook.

De Indus dolfijn is samen met de meer populaire Ganges rivierdolfijn een ondersoort van de Zuid-Aziatische rivierdolfijn. Volgens studies van het WWF zijn er steeds meer aanwijzingen dat deze genetisch verschillend zijn en in de nabije toekomst wellicht in twee soorten zullen worden gescheiden.

Lees ook: Noise Pollution in the Ganga Is Stressing Its River Dolphins

Status van de dolfijn over de grenzen

In Pakistan zijn de Indus-dolfijnen echter niet zo’n zeldzame verschijning als in India. Een rapport van december 2017 van de Pakistaanse afdeling van het WWF telde ongeveer 1.816 Indusdolfijnen, een toename van 50 procent sinds 2001. Hun huidige schatting is 1.987 individuen, bevestigde Uzma Khan, directeur biodiversiteit van WWF Pakistan.

Khan vertelde Mongabay-India dat alle dolfijnen beperkt zijn tot de hoofdstroom van de Indus-rivier, maar de hoogste dichtheid is tussen Guddu- en Sukkur-stuwdammen (provincies Sindh en Balochistan) met 1.200 dolfijnen. Dit gebied wordt ook beschermd door de natuurbeschermingswet van Sindh als dolfijnreservaat voor de Indusrivier.

In India daarentegen is de dolfijnpopulatie beduidend kleiner. Bij een onderzoek in 2007 door WWF-India werden slechts vijf Indusdolfijnen in Indiase rivieren aangetroffen. Het onderzoek van WWF India in 2018 schatte hun populatie tussen 5 en 11 individuen – niet veel verschillend van eerdere onderzoeken.

“Deze onderzoeken werden gehouden in alle belangrijke zijrivieren van de Indus – Beas, Sutlej en Raavi – maar vonden alleen dolfijnen in een beperkt deel van de Beas-rivier. Er zijn geen meldingen van waarnemingen van dolfijnen in een andere zijrivier van de Indus, de rivier de Jhelum,” aldus Suresh Babu, directeur-Rivers, Wetlands & Waterbeleid, WWF-India.

De lage populatie van de Indus-dolfijn in Indiase rivieren is volgens veldonderzoekers van het WWF en natuurbeschermers van de overheid een teken van zorg.

“Twee jaar geleden ontsnapten de dolfijnen in de Beas ternauwernood toen een chemische vloeistof uit een suikerfabriek aan de oever van de rivier talloze vissen en andere waterdieren doodde,” zei Gitanjali Kanwar, een WWF India senior projectmedewerker, die samenwerkt met het Punjab Forests and Wildlife Preservation Department aan hun conversatie-inspanningen.

Ze zei dat de dolfijnen die keer op de een of andere manier overleefden, maar dat betekent niet dat de angst voorbij is. “Hun aantal is te klein en elke plotselinge catastrofe kan hen volledig wegvagen,” zei ze.

Beas is verspreid over 500 km afkomstig van Manali in Himachal Pradesh en versmelt met de Sutlej rivier bij Harike Wetland in Punjab. Maar het is het 100 km lange stuk tussen Amritsar, Taran Taran, Ferozpur en Kapurthala districten waar deze dolfijnen meestal leven.

Kanwar zei dat van alle gebieden, Taran Taran de echte hotspot is in termen van bevolkingsconcentratie als vijf dorpen – Karmuwala, Gadka, Mundapind, Dhunda en Govindwal – zijn belangrijke potentiële gebieden om deze dolfijnen te lokaliseren samen met Desal dorp in Kapurthala district, zei ze.

“Het is omdat dit specifieke stuk genoeg beschikbaar voedsel, adequate waterstroom en diepte heeft die nodig zijn voor hun overleving, iets dat in het resterende deel van de rivier en andere zijrivieren is geërodeerd als gevolg van de bouw van irrigatiestuwdammen naast zware vervuiling van het waterniveau,” zei ze.

Volgens gegevens van de Punjab Pollution Control Board is het verontreinigingsniveau in de Beas nog steeds gematigd, terwijl de Sutlej-rivier, waar Indus-dolfijnen ooit leefden, een rivier van categorie E is, een status die wordt toegekend aan die waterlichamen die extreem hoge verontreinigingsniveaus hebben.

Krunesh Garg, lid secretaris, PPCB zei dat ze de rivier Beas in categorie B (matige vervuiling) hebben ingedeeld nadat rioolwaterzuiveringsinstallaties op verschillende punten vorig jaar functioneel werden, speciaal in het gebied, vooral bij het lozingspunt bij Mukerian tot aan Harike, dat eerder in categorie C was ingedeeld. Wat de Sutlej betreft, deze is van categorie C naar categorie E gegaan en de inspanningen worden gecontroleerd op het niveau van het hoofdsecretariaat van Punjab en het rivierverjongingscomité om de verontreinigingsgraad te verminderen. We hebben comités op districtsniveau en een actieplan om de kwaliteit van onze waterlichamen te verbeteren, zei hij.

“Het voortbestaan van rivierdolfijnen is van vitaal belang omdat hun aanwezigheid alleen al een indicator is dat het goed gaat met onze rivierlichamen,” zei Kanwar.

Ook gelezen: The Lockdown Cleaned the Ganga More than ‘Namami Gange’ Ever Did

Officiële ontdekking in India in 2007

De “officiële” ontdekking van India’s weinige overgebleven Indus rivierdolfijnen is gekoppeld aan een episode in 2007 toen een India Forest Services (IFS) officier, Basanta Rajkumar, geplaatst in Punjab ze spotte tijdens een tour door Harike wetland op een motorboot in december, 2007.

Later bevestigde de afdeling voor het beheer van bedreigde diersoorten van het Wildlife Instituut van India, Dehradun, de vondst ook.

De mensen die langs de Beas rivier leven hebben echter altijd met deze dolfijnen geleefd. De 60-jarige Dilbag Mohammad uit het dorp Karmuwala in het district Taran Taran vertelde Mongabay-India dat de regeringsfunctionarissen hun verbazing uitspraken over het zien van deze dolfijnen, maar hij heeft ze sinds zijn kindertijd in de gaten gehouden. “Zelfs mijn ouderen spraken vaak over de aanwezigheid van Bhulan Machi diep in de rivier,” zei hij.

Bovendien is de aanwezigheid van dolfijnen in de rivier Beas ook goed gedocumenteerd in oude gazetteers van Punjab’s Gurdaspur voor het jaar 1914, 1930 en 1936.

Maar agentschappen die verantwoordelijk zijn voor het behoud van wilde dieren dachten dat de Indus-dolfijnpopulatie was uitgeroeid, voordat ze in 2007 werden herontdekt.

De hoofdboswachter van Punjab, Kuldeep Kumar, zei dat hij geen commentaar kan geven op de vraag waarom dolfijnen niet eerder zijn waargenomen. Er kan een gebrek aan communicatie zijn tussen de lokale bevolking en de mensen van de natuur, maar soms beschermt een kleine populatie, zoals de populatie die hier aanwezig is, zichzelf door zich voor een lange tijd te verbergen, zei hij.

In Pakistan wordt al sinds tientallen jaren gewerkt aan het behoud van de soort. Volgens WWF Pakistan is er meer bewustzijn over deze soorten, van de bescherming van hun habitat tot translocatie van ingesloten dolfijnen uit irrigatiekanalen. Sinds 1992 heeft het WWF samen met het Wildlife Department van Sindh een programma geleid waarbij dolfijnen die in irrigatiekanalen waren gestrand, werden gered en weer in de hoofdrivier werden vrijgelaten.

“Historisch gezien werd er op Indus-dolfijnen gejaagd en werd de olie gebruikt als verzachtingsmiddel voor boten en als aas. Dergelijke gevallen zijn al lange tijd niet meer gemeld in Pakistan,” aldus Uzma Khan.

Lees ook: Climate Change Threatens Dolphin Habitats in Ganga

Transnationale samenwerking

Arati Kumar Rao, een onafhankelijke milieuschrijver en fotograaf schreef in haar blog van 2018 dat India’s weinige overgebleven Indus rivierdolfijnen alleen een vechtende kans op overleven hebben als we zorgen voor een gezonde rivier.

Het stuk waar de dolfijnen leven is al uitgeroepen tot beschermd gebied, zei Kuldeep Kumar, de hoofdconservator van Punjab. Hun prooibasis is beschermd door een verbod op commerciële visserij sinds het ongeluk met de suikerfabriek in 2018, en er is een betere monitoring van de algehele gezondheid van de rivier door officiële en gemeenschapsparticipatie.

Hij zei dat de aanwezigheid van een kalf met volwassen dolfijnen een goed teken is dat ze aan het broeden zijn. Maar het probleem is dat hun populatie zeer beperkt is en het moest worden teruggewonnen door middel van translocatie.

“In 2018 probeerden we translocatie via het Pakistaanse WWF – als ze wat overtollige populatie van Indus-dolfijnen hadden die hierheen kunnen worden gebracht. Maar in de tussentijd was onze relatie met Pakistan niet zo goed en konden we er later niet veel werk van maken,” zei hij.

Maar hij denkt dat er in de toekomst een mogelijkheid kan zijn om dit voorstel nieuw leven in te blazen wanneer de India-Pakistaanse relaties verbeteren en het behoud van wilde dieren meer belang krijgt in transnationale grenzen.

Uzma Khan, hoofd biodiversiteit van WWF Pakistan, is echter voorzichtig met het idee en zegt dat de populatie Indus-dolfijnen in Pakistan niet erg groot is.

“Het over grote afstand transloceren van deze dieren kan zeer riskant zijn. Het moet zorgvuldig en wetenschappelijk worden geëvalueerd of translocatie van enkele individuen van Pakistan naar India daadwerkelijk kan helpen om de toekomst van deze zeer kleine populatie veilig te stellen,” zei ze.

WF India’s Suresh Babu zei ook dat een uitgebreide studie door een multi-stakeholder groep, waaronder regeringsdepartementen, deskundigen, instellingen enz. moet worden uitgevoerd om de risico’s en voordelen van een dergelijke translocatie te begrijpen.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Mongabay India en is hier herpubliceerd onder een Creative Commons-licentie.