Len een handje voor de lopende vis!
De gevlekte handvis
Illustratie: Barbara Cameron-Smith
De bedreigde Gevlekte handvis is een kleine, ongewone vis die zich langzaam voortbeweegt en liever op zijn borst- en buikvinnen ‘loopt’ dan zwemt. De borstvinnen of zijvinnen zijn beenvormig en lijken op een mensenhand – vandaar hun gewone naam. Hun lichaam is wit of crèmekleurig en is bedekt met talrijke kleine, dicht bij elkaar staande oranje, bruine of zwartachtige vlekken.
De gevlekte handvis is een bodemvis die leeft in grof tot fijn slib en zand op dieptes van 2-30 meter. Ze paaien van september tot oktober en leggen een aaneengesloten eimassa van 80-250 eieren op voorwerpen die op de zeebodem zijn vastgehecht. Het vrouwtje blijft 7-8 weken bij de eimassa tot ze uitkomt. Hun dieet bestaat uit kleine schaaldieren en wormen en ze worden vaak aangetroffen in ondiepe, met schelpen gevulde depressies in de buurt van rotsen met een laag reliëf die uit het zand steken.
Wat is zijn habitat en waarom is hij belangrijk?
De gevlekte handvis was tot het midden van de jaren 1980 algemeen in het hele benedenriviergebied van de Derwent en in de aangrenzende baaien, maar zijn verspreiding en abundantie zijn ernstig afgenomen. Slechts een handvol populaties wordt nu nog aangetroffen rond de monding van het Derwent estuarium.
De gevlekte handvis heeft geen larvenstadium en komt uit het ei als volledig gevormde juvenielen (6-7 mm lang) die rechtstreeks naar de zeebodem trekken en hun hele leven in de buurt van de paaiplaatsen lijken te blijven. Dit heeft twee belangrijke gevolgen. Ten eerste kunnen kolonies betrekkelijk geïsoleerd zijn (d.w.z. dat vermenging tussen de kolonies beperkt is) en een vermindering van het paaisucces kan ernstige gevolgen hebben voor een kolonie. Ten tweede is het vermogen van de handhaai om gebieden waaruit hij is verdreven, te herkoloniseren waarschijnlijk gering.
Wat zijn de bedreigingen?
De oorzaak van de achteruitgang van de gevlekte handvis is nog niet nauwkeurig vastgesteld. Als bedreigingen worden genoemd:
- predatie van eimassa’s, of van de voedselvoorraad van de handvis door de noordelijke Pacifische zeester Asterias amurensis, een exotische plaag;
- verlies van de natuurlijke zandige habitat door toegenomen verzilting als gevolg van landontginning; en
- verontreiniging van sedimenten en stedelijk afvalwater met zware metalen.
Wat wordt er gedaan om te helpen?
Gevlekte handvissen zijn beschermd krachtens de Tasmaanse wet en de Commonwealth’s Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999. In de afgelopen vijf jaar heeft de regering van het Gemenebest via de Natural Heritage Trust meer dan 390.000 dollar bijgedragen om het voortbestaan van de Handfish te helpen verzekeren. Deze projecten, die onder meer bestonden uit onderzoek naar en toezicht op bestaande populaties; voorlichting en bewustmaking van het publiek; en identificatie van bedreigingen, zijn uitgevoerd in samenwerking met het Tasmaanse ministerie van Primaire Industrieën, Water en Milieu en het CSIRO.
Hoe kunt u helpen?
U kunt helpen bedreigde diersoorten in Tasmanië, waaronder de Gevlekte handvis, te beschermen door:
- beschermen van habitat voor al onze inheemse dieren;
- ondersteunen van lokale inspanningen om bedreigde soorten in uw omgeving te behouden door lid te worden van een lokale natuurbeschermingsorganisatie, ‘vrienden’, Bushcare of Coastcare-groep, of door vrijwilligerswerk te doen voor Conservation Volunteers Australia; en
- deel te nemen aan speciale evenementen zoals informatieavonden, boomplantdagen, onkruiduitroeiingsprogramma’s en zeeasteruitroeiingsevenementen.
Voor meer informatie over het helpen van bedreigde soorten in Tasmanië kunt u contact opnemen met de Threatened Species Network Coordinator:
Peter McGlone
Telefoon: (03) 6234 3552
E-mail: [email protected]
Web: www.wwf.org.au/tsn
U kunt ook meer informatie krijgen over de bedreigde soorten in Australië door te bellen met de Community Information Unit van het Department of the Environment and Heritage (Ministerie van Milieu en Erfgoed) op gratis nummer 1800 803 772 of door de website van het Department of the Environment and Heritage (Ministerie van Milieu en Erfgoed) over bedreigde soorten te bezoeken op www.environment.gov.au/biodiversity/threatened
Border Heath (Epacris limbata)
De Border Heath is een ernstig bedreigde heester die alleen in Tasmanië voorkomt en beperkt is tot een gebied van minder dan 11 vierkante kilometer. Momenteel zijn er ongeveer 72.000 individuele planten; geschat wordt echter dat de populatie in drie generaties (of 45 jaar) met 84 procent zal afnemen.
De wortelrotschimmel, Phytophthora cinnamomi, heeft ernstige gevolgen gehad voor de grensheidepopulaties. Slechts 1% van één subpopulatie blijft vrij van de schimmel. Brandbeheer en ziektebestrijding spelen een uiterst belangrijke rol bij het tegengaan van de verspreiding van de schimmel. Andere maatregelen die worden genomen zijn grensbescherming, wetenschappelijk onderzoek en bescherming van de habitat.