Ik ben in de 50 – een beetje voorbij midlife, maar niet echt op hoge leeftijd. Mijn kinderen zijn gegroeid, ik heb een goede carrière, mijn huwelijk is solide, en ik ben nog steeds redelijk gezond. Dus, levenstevredenheid zou van mij moeten zijn om te plukken.

Maar dat is niet zo. Ik ben niet gelukkiger dan de meeste mensen die ik ken, en in veel gevallen zelfs minder. Waarom zit ik in een dip terwijl alles goed lijkt te gaan?

Die vraag staat centraal in het nieuwe boek van Jonathan Rauch, The Happiness Curve. In zijn boek betoogt Rauch dat een dip in geluk halverwege de levensloop een normaal onderdeel is van de menselijke ontwikkeling, en zelfs een noodzakelijke voorloper kan zijn van latere levenstevredenheid. Hij suggereert ook dat als we manieren kunnen vinden om vol te houden tijdens deze turbulente overgang, ons geluk niet alleen zal terugkeren, maar waarschijnlijk onze verwachtingen zal overtreffen.

The midlife slump

Hoewel het idee van de “midlifecrisis” al tientallen jaren bestaat – en meestal een onderwerp van hoon en spot is – zegt Rauch dat “crisis” eigenlijk het verkeerde woord is voor wat er met velen van ons gebeurt in de midlife. Als je kijkt naar grote patronen in wereldwijde geluksgegevens, en in longitudinale experimenten waarbij individuen met zichzelf worden vergeleken, komt er een sterk patroon naar voren: Geluk daalt geleidelijk gedurende het vroege volwassen leven tot het op zijn laagste punt is, rond ons midden in de 40 tot begin 50 (hoewel “gelukkigere” landen de neiging hebben om eerdere dips te hebben).

Dit gebeurt ongeacht de levensomstandigheden, zoals of je inkomen hoog is of niet, je kinderen thuis hebt, je voor oudere ouders zorgt, of je een succesvolle carrière hebt. Dat wil niet zeggen dat deze dingen niet belangrijk zijn voor geluk – dat zijn ze wel! Zoals Carol Graham en andere geluksonderzoekers hebben ontdekt, zijn een stabiel huwelijk, een goede gezondheid, genoeg geld, en andere factoren allemaal goed voor het geluk. Het is gewoon dat we lijken te hebben een neiging tot malaise in de midlife die niet kan worden verklaard door deze factoren alleen.

“De gelukscurve zou niet in zoveel datasets en op zoveel plaatsen opduiken als hij doet, ook bij apen, als hij niet tot op zekere hoogte hardwired zou zijn,” schrijft Rauch.

Hoewel de redenen voor deze dip in geluk onduidelijk zijn, doet Rauch een dappere poging om door onderzoek te zoeken om het te verklaren. In een longitudinaal onderzoek ontdekten onderzoekers bijvoorbeeld dat, als je jongere Duitsers vroeg hoe ze dachten dat hun leven er vijf jaar later uit zou zien, en dat vervolgens vergeleek met hoe ze zich vijf jaar later werkelijk voelden, hun voorspellingen veel hoger waren dan de werkelijkheid. Met andere woorden, ze neigden naar overdreven optimisme, en deze wanverhouding leek hun afnemende geluksniveaus te weerspiegelen.

Dit is logisch – wanneer verwachtingen niet worden vervuld, zijn we gedoemd teleurstelling te voelen. En, betoogt Rauch, wanneer we geen duidelijke externe markers in ons leven hebben om onze teleurstelling te verklaren, kan dat negatieve terugkoppelingslussen creëren, waarbij we ons slecht voelen en ons schuldig voelen omdat we ons slecht voelen.

“Het terugkoppelingseffect kan en treft vaak mensen die geen ernstige crisis of schok ervaren, mensen met wie het juist goed gaat,” zegt Rauch. “Soms zitten de mensen die relatief gezien het minst te lijden hebben onder objectieve omstandigheden het meest gevangen in terugkoppelingslussen.”

De ouderdomsboost

Intrigerend is dat dit patroon na midlife volledig omkeert, zodat oudere mensen over het algemeen veel gelukkiger zijn dan ze vijf jaar eerder zouden hebben voorspeld. Dit suggereert dat als we kunnen volhouden, de dingen gewoon uit zichzelf beter kunnen worden, omdat we in plaats daarvan aangenaam verrast worden door onze geluksniveaus.

“Positieve feedback vervangt negatieve als teleurstellingen aangename verrassingen worden, en als groeiende tevredenheid en dankbaarheid elkaar versterken,” zegt Rauch.

In feite zijn er veel potentiële positieven die komen met het ouder worden, die Rauch in het boek vertelt. Hier zijn enkele van de voordelen van het komen uit onze midlife slump.

Stress heeft de neiging om af te nemen. Het lijkt intuïtief – we hebben immers waarschijnlijk minder werk- of gezinsstress naarmate we ouder worden en onze carrières zich stabiliseren of onze kinderen het huis verlaten. Maar in feite hebben onderzoekers ontdekt dat zelfs als we andere dingen constant houden, stress nog steeds de neiging heeft te dalen naarmate we ouder worden, en deze neerwaartse curve in stress lijkt te zijn gekoppeld aan ons toegenomen geluk.

Emotionele regulatie verbetert. Niet alleen hebben oudere volwassenen de neiging om minder intense emoties te ervaren dan jongere volwassenen, ze lijken ook beter om te gaan met emoties in het algemeen. Na het beluisteren van opnames van mensen die minachtende opmerkingen over hen maakten, reageerden oudere volwassenen met minder negatieve feedback naar de critici en meer onthechting rond de situatie, wat wijst op een betere emotionele regulatie.

Oldere mensen hebben minder spijt. Stephanie Brassen en haar collega’s ontdekten dat wanneer mensen de verkeerde keuze maakten en al hun winst in een spel verloren, oudere deelnemers minder spijt ervoeren dan jongere volwassenen – een bevinding die ook werd weerspiegeld in hun verschillende hersenactiviteitspatronen.
Oldere mensen zijn minder vatbaar voor depressie. Volgens onderzoek komt depressie minder vaak voor naarmate we ouder worden. Dit kan komen omdat oudere volwassenen een groter optimisme lijken te hebben – het gevoel dat dingen goed zullen komen – en meer positiviteit – een focus op het positieve in plaats van het negatieve in het leven – dan jongere mensen.

Hoe overleef je midlife

Het is goed om te weten dat, naarmate je ouder wordt, de dingen beter worden. Maar dat betekent niet dat we niets kunnen doen om onszelf te helpen omgaan met de malaise van middelbare leeftijd. Gelukkig heeft Rauch een aantal ideeën om deze tijd met meer perspectief door te komen.

The Happiness Curve: Why Life Gets Better After 50 (Thomas Dunne Books, 2018, 256 pagina’s)

Normaliseer het. Gewoon begrijpen dat het een bijna universeel fenomeen is, kan ons helpen te stoppen onszelf de schuld te geven van onze gevoelens en ze meer te leren accepteren. Het betekent niet dat je niet nog steeds teleurgesteld, maar op zijn minst zou je kunnen stoppen met berispen jezelf voor hoe je je voelt, die anders alleen dient om dingen erger te maken.

Onderbreek uw interne criticus. We zijn in principe bedraad om meer te willen en optimistisch te zijn over onze toekomst – althans als we jong zijn – omdat het in ons evolutionaire voordeel is. Maar als de teleurstelling begint door te dringen, gaan we onze prestaties vergelijken met die van anderen en besluiten we dat we tekort schieten. Dit is een recept voor extra lijden.

Om dat tegen te gaan, Rauch suggereert het onderbreken van onze interne criticus met behulp van cognitieve gedragstherapie benaderingen om een situatie te herkaderen of onophoudelijke herkauwen te stoppen. Een korte onderbreking van een interne mantra of herinnering – zoals “Ik hoef niet beter te zijn dan iemand anders” of het kortere “Stop met vergelijken” – kan je helpen jezelf te betrappen en je geest ervan te weerhouden uit de hand te lopen.

Blijf aanwezig. Ik weet dat het tegenwoordig alomtegenwoordig is, maar mindfulness – of andere aanwezigheidsdisciplines, zoals tai chi, yoga, of zelfs gewoon lichaamsbeweging – kan je helpen de knop voor zelfveroordeling uit te zetten, je minder angstig te voelen en meer positieve emoties te ervaren. In mijn eigen leven heb ik mindfulness-meditaties, stretching en een wandeling buiten gebruikt om me te helpen meer aanwezig te zijn, en ze falen nooit om mijn stemming in de juiste richting te wijzen.

Deel je pijn met anderen. Veel mensen vinden het moeilijk om naar anderen uit te reiken wanneer ze midlife ontevredenheid voelen. Ze zijn bang dat het impliceert dat er iets mis is met hen, dat ze op de een of andere manier tekortschieten, of dat ze respect van anderen zullen verliezen.

Maar het delen van gevoelens met een goede vriend, die met compassie kan luisteren en je ook door de ervaring heen kan steunen, kan helpen om je minder alleen te voelen. “In isolement gisten en etteren teleurstelling en ontevredenheid, wat bijdraagt aan schaamte, die de drang naar isolement voedt. Het doorbreken van die cyclus is taak één, “schrijft Rauch.

Een goede vriend kan je ook helpen voorkomen dat je iets overhaast doet, zoals je baas afkraken of je echtgenoot bedriegen – iets dat misschien lijkt alsof het je van je malaise gaat verlossen, maar waarschijnlijk averechts zal werken.

Neem kleine stappen; spring niet. Dit is misschien het moeilijkst van allemaal om te doen, maar het is zo belangrijk. Wanneer je de midlife inzinking voelt, probeer dan niet om de boel radicaal op te schudden door je levenswerk of je gezin weg te gooien en opnieuw te beginnen op een of ander tropisch eiland. Overweeg in plaats daarvan kleinere veranderingen die in overeenstemming zijn met je opgebouwde vaardigheden, ervaring en connecties.

Rauch wijst op het werk van Jonathan Haidt, die heeft ontdekt dat het boeken van vooruitgang in de richting van onze doelen – in plaats van het bereiken van onze doelen – en het leiden van een leven met een doel, leiden tot blijvend geluk. Dus, in plaats van je leven volledig te reorganiseren, kun je beter nadenken over kleine veranderingen die je leven een positieve boost geven. Misschien kun je een zijwaartse beweging op je werk overwegen, je huwelijk nieuw leven inblazen door samen nieuwe dingen te proberen, of een nieuwe hobby nemen. Op die manier, wanneer je gelukscurve omhoog gaat – wat waarschijnlijk het geval zal zijn – zul je niet achterblijven met een verwoest leven. Wat ons bij zijn laatste suggestie brengt…

Wacht. Dit lijkt een vreemd advies, maar omdat midlife malaise een ontwikkelingskwestie is, is het misschien het beste om gewoon de geluksdip af te wachten en te accepteren dat het waarschijnlijk zal veranderen. Zolang je niet wegzakt in een depressie, kan rustig aan doen gewoon de beste strategie zijn.

Dat betekent niet dat je ernstige problemen in je leven moet negeren; het betekent gewoon dat als je emoties niet in verhouding lijken te staan tot wat er aan de hand is, je er acht op moet slaan en geduld met jezelf moet hebben. Natuurlijk zou dit waarschijnlijk een stuk makkelijker zijn als mensen je gevoelens niet zouden afdoen als een soort narcistische crisis. Rauch roept ons allen op om te stoppen met het kleineren van mensen die door midlife moeilijkheden gaan en om meer medeleven te tonen.

Daarnaast suggereert zijn boek dat het stereotyperen van ouder worden als een tijd van verval verkeerd is. Hij wijst in de richting van organisaties, zoals Encore.org, die werken aan negatieve berichten rond het ouder worden te veranderen en te helpen ouderen zich gesteund in plaats van gedwarsboomd voelen in hun pogingen om vitale, bijdragende leden van de samenleving te blijven.

Op een persoonlijke noot, ik vond zijn boek heel opbeurend en leerzaam. Het heeft me zeker geholpen om mezelf meer te vergeven voor het voelen van midlife malaise … en kijk er meer naar uit om er doorheen te komen. Misschien helpt het andere lezers van middelbare leeftijd zich te realiseren dat, alleen omdat je je ontevreden voelt, dat niet betekent dat het leven aan je voorbij gaat. In plaats daarvan, is het waarschijnlijk gewoon klaar om te bloeien.