FEATURES Death, Trauma, & Friendship: Former Swans Vocalist Jarboe On Her Landmark Collaboration With Neurosis Door J. Bennett – July 22, 2019

Op een avond in de late jaren ’90 luisterde Jarboe in haar truck naar een lokaal radiostation van de universiteit van Atlanta toen een liedje haar oor ving. Als de voormalige toetseniste en medezangeres van de verpulverende en notoir luide experimentele groep Swans, had ze een oor voor kunstzinnige zwaarte. Ze was niet erg onder de indruk van veel van wat ze in die tijd hoorde. Tot op dat moment.

“Er waren maar weinig dingen die mijn aandacht trokken, maar dit nummer wel, dus ik wachtte af wie het was,” zegt de vereerde undergroundmuzikante. “Het was Neurosis.”

Natuurlijk, de volgende keer dat de beroemde Oakland psych-metal band naar de stad kwam, miste Jarboe het niet. Na de show gingen zij en Swans meesterbrein Michael Gira (met wie ze de show had bijgewoond) backstage en stelden zich voor. Niet dat dat nodig was: De leden van Neurosis waren meer dan bekend met Jarboe en Gira; in feite was het werk van het duo in Swans een belangrijke invloed geweest op hun eigen muziek. De relatie werd bezegeld toen Jarboe hen een cadeau gaf. “Ik had wat chilipepers uit mijn tuin voor ze meegenomen,” zegt ze. “Ze waren onder de indruk, dus we werden eigenlijk meteen vrienden.”

Neurosis-gitarist en zanger Steve Von Till hield contact met Jarboe tot aan het einde van de eindeloze tourcyclus van zijn band. “Ik weet niet meer hoe het idee om samen te werken tot stand kwam, maar hij stuurde me handgeschreven brieven vanaf de weg op dit prachtige tribal-type briefpapier,” zegt ze. “Toen ze eindelijk stopten met toeren, zei Steve: ‘Laten we dit ding doen.'”

Created over maanden van het uitwisselen van tracks online, “this thing”-het gezamenlijke album Neurosis & Jarboe-released in de herfst van 2003. Muzikaal gezien was het een beetje een verandering voor beide partijen. Terwijl de plaat Neurosis’ beroemde bombastische uitwassen behield, zoals verpletterende gitaren en donderende tribale drums, legde het ook een sterkere nadruk op de onheilspellende elektronische texturen gemaakt door Neurosis toetsenist Noah Landis, in tegenstelling tot de beukende sludge die fans waren gaan verwachten.

Voor Jarboe markeerde de LP een terugkeer naar de monolithische muur van geluid die ze had ervaren met Swans – die was ontbonden in 1997 – na jaren van het maken van rustigere muziek. “Het was heel betekenisvol voor mij op dat niveau, in plaats van alleen maar rond te zitten met violen en akoestische gitaren,” lacht ze. “Er is niets mis met violen en akoestische gitaren, maar dat was niet wat ik op dat moment voelde.”

Haar teksten op Neurosis & Jarboe, ondertussen, gerangschikt onder de meest persoonlijke die ze ooit had geschreven. “Ik nam de teksten uit mijn dagboek,” legt ze uit. “Het was een zeldzaam iets voor mij om zo volledig persoonlijk te zijn, maar het leek de manier om het aan te pakken omdat het paste bij de muziek die ze me stuurden. Ik schreef over dingen die rechtstreeks uit mijn hart kwamen.”

Dat blijkt een enorme understatement te zijn. Het nummer “His Last Words” verhaalt over de dood van Jarboe’s vader, die jaren eerder was overleden na een hersenoperatie; “Receive” gaat over de dood van haar moeder, die veel recenter was overleden. En het nummer “Seizure” gaat over een ernstige schedelbreuk die Jarboe’s leven voorgoed veranderde. “Ik had een traumatisch hoofdletsel dat me bijna het leven kostte, dus ik vier twee verjaardagen per jaar,” legt ze uit. “Ik vier mijn echte verjaardag en de verjaardag waarop de chirurgen me bijna uit de dood hebben gered.”

Ze kan zich de omstandigheden die tot de breuk leidden nog steeds niet herinneren. “Als je zo’n hoofdwond oploopt, krijg je geheugenverlies,” biedt ze aan. “De momenten vlak voor en na het gebeurde zijn weg en ze zijn nooit meer teruggekomen. De theorie is dat ik naar de zolder ging om een koffer te pakken en dat ik struikelde en viel. Ik weet het niet. Ik weet alleen dat ik alleen wakker werd op een speciale afdeling in het ziekenhuis, aangesloten op zo’n hartmonitor. Het was echt angstaanjagend.”

Na de release van het album besloten Neurosis en Jarboe om een handvol shows samen te spelen. Ze repeteerden in de oefenruimte van Neurosis in Oakland. Ze moesten de opnames in wezen reverse engineeren, omdat beide partijen hun partijen apart hadden getracked. “Dus je hebt het afgewerkte album en nu probeer je dat live te recreëren,” legt Jarboe uit. “Dat was echt een coole manier om te werken, want meestal is het net andersom. Ik gebruikte het cd-boekje eigenlijk om mijn eigen teksten te onthouden. Ik heb het nog steeds, met al mijn aantekeningen erin, zoals, ‘Doe dit 24 keer’ of ‘Volle adem!’ Ik heb het gesigneerd door alle jongens.”

Zestien jaar na dato zegt Jarboe dat samenwerken met Neurosis een genot was. “Werken met hen was een eer voor mij. Dit was post-Swans, dus het was symbolisch om terug te keren naar dat volume en naar een ‘rock’ of heavy omgeving. Ik deed het, en ik voelde dat ik triomfeerde door het te doen. Het was het omarmen van een element van wie ik was. “