Stan, w którym linie wzroku obu oczu nie są skierowane na ten sam punkt fiksacji, gdy podmiot aktywnie fiksuje obiekt. W ten sposób obraz punktu fiksacji nie jest formowany na fovea oka odchylonego i może wystąpić diplopia, chociaż w większości przypadków obraz diplopowy jest tłumiony i widzenie jest zasadniczo jednooczne. Częstość występowania zeza towarzyszącego u dzieci wynosi 2%-5% i jest znacznie częstsza niż zeza paretycznego. Postępowanie zależy od rodzaju zeza. W każdym przypadku należy jednak dokładnie skorygować błędy refrakcji. Jeśli odchylenie nadal dominuje, podejmuje się próby leczenia ortoptycznego, a czasami farmakologicznego (np. miotyki w esotropii akomodacyjnej), ale w wielu przypadkach konieczna jest operacja (z wyjątkiem sytuacji, gdy akomodacja jest wadliwa lub gdy odchylenie jest niewielkie), po której zwykle następuje leczenie ortoptyczne mające na celu rozwój fuzji i stereopsji. Syn. heterotropia; squint (termin ten jest powszechnie używany przez ogół społeczeństwa); tropia. Zob. kąt anomalii; kąt zeza; toksyna botulinowa; chemodenerwacja; oko odchylone; oko fiksujące; hipertropia; metoda Brucknera; metoda Hirschberga; metoda Javala; metoda Krimsky’ego; mikrotropia; ruch phi; punkt zerowy; punkt miniony; nieprawidłowa korespondencja siatkówkowa; tłumienie; zespół Aperta; zespół pochewki ścięgna skośnego górnego Browna; zespół Crouzona; zespół Duane’a; zespół Marfana; test pokrycia; test trzech kroków; teorie zeza.
zez akomodacyjny Zez zbieżny wynikający z nieprawidłowego zapotrzebowania na akomodację z powodu nieskorygowanej nadwzroczności, której towarzyszy nadmierna konwergencja i niewystarczająca względna rozbieżność fuzyjna. Stosunek AC/A (zbieżność akomodacyjna do akomodacji) jest prawidłowy, ale dziecko ma wysoką nadwzroczność (refrakcyjna esotropia akomodacyjna). Może również wystąpić w przypadkach, w których stosunek AC/A jest wysoki, a akomodacji towarzyszy nadmierna konwergencja u dziecka z bardzo małą nadwzrocznością (nierefrakcyjna esotropia akomodacyjna). Zez akomodacyjny jest zwykle zaburzeniem nabytym, ujawniającym się po raz pierwszy w pierwszej dekadzie życia. Dzieci zwykle nie zauważają diplopii, lecz rozwijają tłumienie, a później amblyopię. Leczenie polega na pełnej korekcji nadwzroczności i leczeniu amblyopii. Syn. esotropia akomodacyjna. Patrz refrakcja cykloplegiczna; zez nabyty nieakomodacyjny.
zez nabyty Nieprawidłowe ustawienie osi wzrokowych, które pojawia się po 6 miesiącu życia.
zez nabyty nieakomodacyjny Zez zbieżny, który pojawia się po ustaleniu normalnego ustawienia oczu i nie jest związany z wysiłkiem akomodacyjnym osoby badanej. Leczenie jest zazwyczaj chirurgiczne. Syn. acquired non-accommodative esotropia.
alternating strabismus Zez, w którym każde oko może być odchylone. Patrz zez jednostronny.
kąt zeza Patrz kąt odchylenia.
zez pozorny Stan symulujący pojawienie się zeza. Może być spowodowany epicanthusem, nieprawidłowo dużym kątem lambda (lub kappa), szerokością nosa itp. Można go odróżnić od zeza prawdziwego, zwracając uwagę na to, że odruchy świetlne rogówki są położone centralnie w stosunku do źrenic, lub za pomocą testu pokrywy. Syn. pseudostrabismus.
zez towarzyszący Patrz zez towarzyszący.
zez towarzyszący Zez, w którym kąt odchylenia pozostaje taki sam niezależnie od tego, które oko jest fiksujące i w którym kierunku oczy patrzą. Syn. zez współbieżny. Zob. zez współbieżny; zez niekojarzony.
zez wrodzony Zob. zez niemowlęcy.
zez konsekutywny Odchylenie oka w kierunku przeciwnym do tego, w którym było poprzednio. Stan ten może być następstwem operacji, ale może też wystąpić samoistnie. Wyróżnia się dwa typy: egzotropia następcza u pacjenta, który wcześniej miał esotropię lub ezoforię oraz esotropia następcza u pacjenta, który wcześniej miał egzotropię lub egzoforię. Syn. pooperacyjna nadmierna korekcja. Patrz zez rozbieżny.
zez zbieżny Zez, w którym oko odbiegające od normy zwraca się do wewnątrz. Jest to najczęstszy typ zeza u dzieci. Główne kategorie to zez akomodacyjny i zez nieakomodacyjny (ryc. S15). Syn. skrzyżowane oczy (potocznie); esotropia (SOT, ET, esoT). Zob. wzorzec A; wzorzec V; zespół Swanna; test adaptacji pryzmatycznej.
zez cykliczny Bardzo rzadka i nietypowa postać zeza występująca w rytmie 48-godzinnym, w którym po 24-godzinnym okresie normalnego widzenia obuocznego następuje 24-godzinny okres jawnej heterotropii. Stan ten, który mógł rozpocząć się we wczesnym niemowlęctwie, ujawnia się dopiero we wczesnym dzieciństwie. Z czasem heterotropia cykliczna ma tendencję do utrwalania się. Syn. heterotropia cykliczna.
zez deorsumvergens Patrz hipertropia.
zez rozbieżny Zez, w którym oko odchylone zwraca się na zewnątrz (ryc. S15). Syn. egzotropia (XOT; XT; exoT). Podstawowe kategorie to egzotropia stała i egzotropia przerywana. Stała egzotropia może być wrodzona, co często wiąże się z leżącą u jej podłoża anomalią neurologiczną, lub podstawowa, która pojawia się po 6. miesiącu życia z jednakową egzotropią dla widzenia z bliska i z daleka. Oba typy są zazwyczaj leczone operacyjnie. Zez konsekutywny może być również stałą egzotropią. Egzotropia przerywana jest najczęstszą formą egzotropii. Zaczyna się jako egzoforia i przechodzi w egzotropię występującą u dzieci w wieku od dwóch do pięciu lat. Charakteryzuje się gorszą egzotropią w bliży (nadmiar konwergencji) lub gorszą egzotropią w dali (nadmiar dywergencji). Leczenie obejmuje korekcję okularową, ćwiczenia ortoptyczne lub operację. Zobacz wzorzec A; wzorzec V.
strabismus fixus Rzadki, wrodzony stan, w którym jedno lub oboje oczu jest mocno osadzone w pozycji skrajnego przywiedzenia lub abdukcji, chociaż najczęstszą pozycją jest przywiedzenie (esotropia). Jest to spowodowane anomalią anatomiczną (np. nieprawidłowym wprowadzeniem mięśnia prostego przyśrodkowego lub bocznego), lub zwłóknieniem mięśni (np. dwóch mięśni prostych przyśrodkowych w esotropii). Dobrowolne ruchy odwodzenia i wersalikowania, jak również ruchy bierne, jak w teście wymuszonego odwodzenia, są nieobecne lub nieznaczne. Patrz test wymuszonego odwodzenia.
zez towarzyszący Zez, w którym kąt odchylenia zmienia się w zależności od kierunku patrzenia i oka używanego do fiksacji. Może być wrodzony lub nabyty. Typ wrodzony jest spowodowany pewną anomalią rozwojową jednego lub więcej mięśni zewnątrzgałkowych lub komponentu nerwowego, który je obsługuje. Typ nabyty może być spowodowany urazem głowy, chorobą układu okulomotorycznego lub chorobą ogólnoustrojową (np. stwardnienie rozsiane, miastenia gravis, choroby tarczycy oka, tętniaki). Głównym objawem zeza niekompletnego jest diplopia, która w typie nabytym pojawia się nagle. Może występować nieprawidłowa postawa głowy i pastopunkcja. Zaatakowany mięsień (lub mięśnie) może być wykryty przez test motoryki. Leczenie jest ukierunkowane w pierwszej kolejności na pierwotną przyczynę, ale ogólnie rzecz biorąc, ten typ zeza nie reaguje dobrze na zabiegi ortoptyczne. W dużych odchyleniach, operacja jest zazwyczaj jedynym środkiem zaradczym. Syn. zez nie współistniejący. Zobacz nieprawidłowe ustawienie głowy; incomitance; pointing past-; Hess screen; zez paralityczny; test motoryki.
zez infantylny Zez, który ujawnia się w ciągu pierwszego roku życia. Prawie zawsze ma charakter esotropowy: egzotropia, która jest bardzo rzadka, jest zwykle związana z jakimś schorzeniem neurologicznym. Zez niemowlęcy charakteryzuje się dużym kątem zeza, nadwzrocznością, naprzemienną fiksacją, która może stać się jednostronna, jeśli rozwinie się amblyopia, oraz oczopląsem. Postępowanie jest zasadniczo chirurgiczne po korekcji wady refrakcji. Powikłaniem po operacji może być zdysocjowane odchylenie pionowe. Syn. zez wrodzony; zespół esotropii niemowlęcej. Patrz: fiksacja poprzeczna.
zez przerywany Zez, który nie jest obecny przez cały czas.
zez jednooczny Patrz: zez jednostronny.
zez nieakomodacyjny Zez zbieżny nie wynikający z nieprawidłowych wymagań akomodacji. Wyróżnia się kilka rodzajów: zez niemowlęcy, zez nieakomodacyjny nabyty, esotropia podstawowa (brak znaczącej nadwzroczności, a odchylenie jest jednakowe dla bliży i dali), mikrotropia, nadmiar konwergencji (esotropia dla widzenia bliży, ale nie dla dali), niedomoga dywergencji (esotropia dla widzenia dali, ale nie dla bliży), zez konsekutywny, zez sensoryczny i esotropia cykliczna (okresowe pojawianie się esotropii, np. na zmianę dni). Leczenie towarzyszącej amblyopii i korekcja nadwzroczności są często poprzedzone zabiegiem chirurgicznym.
zez niekoherentny Patrz zez niekoherentny.
zez paralityczny Zez spowodowany porażeniem mięśni zewnątrzgałkowych. Zwykle jest przyczyną zeza niekompletnego. Paraliż jest zwykle spowodowany zaburzeniem trzeciego, czwartego lub szóstego nerwu czaszkowego. Diplopia jest zauważalna, jeśli porażenie jest niedawne i zwykle towarzyszy jej nieprawidłowe ułożenie głowy. W większości przypadków nie dochodzi do całkowitej utraty czynności mięśnia, lecz do częściowej utraty, a stan taki określa się mianem zeza paretycznego, niezależnie od tego, czy jest on wrodzony czy nabyty. Leczenie ortoptyczne jest w tych przypadkach bardzo ograniczone i zazwyczaj nie jest wskazane, jeśli odchylenie było spowodowane urazem lub niedawno przebytą chorobą. Często konieczna jest operacja kosmetyczna. Zobacz nieprawidłowa postawa głowy; incomitance; porażenie czwartego nerwu; porażenie szóstego nerwu; porażenie trzeciego nerwu; test ruchowy.
zez okresowy Zez, w którym odchylenie występuje tylko w pewnych odległościach lub w pewnych kierunkach fiksacji. Syn. zez względny.
zez względny Patrz zez okresowy.
zez wtórny s . Zez wynikający z deficytu sensorycznego, interwencji chirurgicznej, guza, urazu lub udaru. Patrz zez konsekutywny; zez sensoryczny.
zez sensoryczny Zez spowodowany jednostronnym obniżeniem ostrości wzroku, które zaburza widzenie obuoczne, np. jednostronna zaćma, zanik nerwu wzrokowego, nieskorygowana anizometropia lub inne jednostronne wady wzroku.
zez małokątny Patrz mikrotropia.
chirurgia zeza Zobacz myektomia; myotomia; procedura Faden; procedura tuck; recesja; resekcja; transpozycja.
sursumvergens zez Patrz hipertropia.
zez jednostronny Zez, w którym oko odchylone jest zawsze to samo, w odróżnieniu od zeza naprzemiennego. Syn. monocular strabismus.
.