Melphalan (amerykańska nazwa handlowa Alkeran) jest lekiem stosowanym w chemioterapii, powszechnie stosowanym w leczeniu szpiczaka mnogiego. Należy on do klasy leków znanych jako środki alkilujące, które hamują syntezę DNA i RNA, powodując śmierć zarówno dzielących się, jak i nie dzielących się komórek nowotworowych. Jest on stosowany w leczeniu MM od lat sześćdziesiątych XX wieku.
Jak jest stosowany?
W Stanach Zjednoczonych melphalan jest najczęściej stosowany w leczeniu MM jako środek kondycjonujący w autologicznym przeszczepie komórek macierzystych. Podaje się go w postaci wlewu dożylnego (IV) w dużej dawce w celu ablacji (wymazania komórek wewnątrz) szpiku kostnego, w którym rośnie szpiczak, dzień przed tym, jak własne hematopoetyczne (krwiotwórcze) komórki macierzyste pacjenta zostaną mu zwrócone w celu przywrócenia funkcji szpiku kostnego.
Jest on również stosowany, najczęściej poza USA, jako środek doustny w leczeniu szpiczaka w połączeniu z Velcade® i prednizonem (VMP) oraz w połączeniu z talidomidem i prednizonem (MPT).
Możliwe działania niepożądane
Jak większość tradycyjnych środków chemioterapeutycznych, które zabijają wszystkie szybko dzielące się komórki w organizmie, dożylny melfalan w dużych dawkach często powoduje następujące działania niepożądane:
- mdłości
- wymioty,
- bóle ust
- wypadanie włosów,
- wysypka
- swędzenie
- niepłodność, oraz
- zmniejszenie zdolności szpiku kostnego do wytwarzania nowych komórek krwi, w szczególności białych krwinek (co może powodować zwiększone ryzyko zakażeń) i płytek krwi (co może powodować zwiększone ryzyko krwawień).
Jako środek doustny podawany w terapii skojarzonej w mniejszych dawkach, melphalan jest dobrze tolerowany i jest często stosowany w leczeniu starszych, słabych pacjentów.
Przy długotrwałym stosowaniu, jednak, melphalan może powodować następujące stany:
- bliznowacenie tkanki płucnej (zwłóknienie płuc),
- ciężka, potencjalnie śmiertelna postać choroby układu oddechowego (śródmiąższowe zapalenie płuc),
- zatrzymanie akcji serca,
- myelodysplazja lub
- białaczka.