Published: August 5, 2020

„O promienna Lilijo, jakże z mizerną sztuką mej trzeźwej muzy. Czy mogę przynieść ci godną pochwałę w pieśni i wierszu? Twoja lśniąca biel jest odbiciem śnieżnego blasku, Słodki zapach twego kwiatu przypomnieniem lasów Saby.” – Walahfrid Strabo, 827 A.D.

Pełne czci słowa benedyktyńskiego mnicha Walahfrida Strabo odzwierciedlają zarówno szacunek, jakim darzono lilię Madonna, jak i jej długowieczność jako kwiatu ogrodowego. Niewiele innych bylin ogrodowych zasługuje na miano „dziedziczki” w takim stopniu jak lilia madonna. Wielu historyków uważa, że jest to pierwsza roślina uprawiana przez człowieka w celach ozdobnych, choć później zaczęto ją wykorzystywać także ze względu na jej właściwości lecznicze. Sierpień to idealny miesiąc na sadzenie tej ikonicznej piękności i dobry czas, aby poznać ją bardziej szczegółowo.

Lilia madonna, czasami nazywana lilią św. Antoniego, nosi naukową nazwę Lilium candidum. Nie należy jej mylić z lilią wielkanocną (Lilium longiflorum), której kwiaty są nieco podobne w wyglądzie. Jak sugeruje jego nazwa naukowa, lilia Madonna jest członkiem rodziny roślin Liliaceae i uważa się, że pochodzi z Bałkanów i Bliskiego Wschodu. Jej kwiaty są przedstawiane na malowidłach wykonanych przez ludność minojską, cywilizację epoki brązu, która zamieszkiwała wyspę Kretę, a także inne wyspy Morza Egejskiego. Ze względu na jej wczesną uprawę, można ją znaleźć naturalizowaną w dużej części południowej Europy, na Ukrainie, w Afryce Północnej, na Wyspach Kanaryjskich, a nawet w Nowym Świecie.

Jak wspomniano powyżej, później w swojej uprawie, lilia madonna była używana do jej właściwości leczniczych, jak również do jej ozdobnego wyglądu. Egipcjanie miażdżyli cebulki lilii madonny i używali maści jako środka do leczenia stanów zapalnych, oparzeń i guzów. Później grecki lekarz i zielarz Dioscurides podobno stosował ją w leczeniu chorób kobiecych. Rzymski przyrodnik Pliniusz Starszy kontynuował jej stosowanie w tym celu. Dodatkowo, Rzymianie podobno używali ekstraktu z nasączonych cebulek lilii madońskiej do pielęgnacji obolałych stóp.

Dodatkowo do jego estetycznego i leczniczego zastosowania, lilia madonna zajmowała szczególne miejsce w symbolice duchowej. Kościół rzymskokatolicki od dawna uważał lilię za symbol czystości. Średniowieczne dzieła sztuki często przedstawiają Matkę Boską trzymającą w ręku lub w pobliżu kwiaty tego, co bez wątpienia jest Lilium candidum. Mówi się, że Clovis I, król Franków, po przejściu na chrześcijaństwo otrzymał od Marii Dziewicy lilię z nieba. Dziś we Francji lilie nadal symbolizują moc pochodzącą od Boga. Rzeczywiście, fleur-de-lis (dosłownie „kwiat lilii”) godło szeroko stosowane we francuskiej architekturze, heraldyce itp. jest uważane za stylizowaną lilię.

Jak wspomniano wcześniej, lilia Madonna powinna być sadzona w sierpniu lub na początku września. Należy wybrać słoneczne miejsce, które otrzymuje sześć lub więcej godzin bezpośredniego słońca każdego dnia. Głębokość sadzenia jest bardzo ważna. Lilia madonna jest jedną z niewielu lilii, które nie mogą być sadzone zbyt głęboko. W przeciwieństwie do innych lilii, które rozwijają „korzenie łodygowe” i są sadzone na głębokości od czterech do sześciu cali, lilia madonna powinna mieć nie więcej niż jeden cal ziemi przykrywającej jej cebulkę. Po posadzeniu należy ją dobrze podlać, aby pobudzić rozwój korzeni i późniejsze tworzenie się rozety. Dlatego w większości gleb w Missouri należy dodać zmielony wapień w czasie sadzenia. Ponadto, w przeciwieństwie do większości lilii ogrodowych, produkuje rozetę liści jesienią, które są utrzymywane przez całą zimę. Późną wiosną z tej rozety liści wyrasta pojedyncza łodyga kwiatowa (kłos) o wysokości od 24 do 60 cali. Kłosy mogą zawierać od trzech do dwunastu eleganckich, czysto-białych kwiatów o wspaniałym zapachu.

Lilia Madonna, choć uderzająco piękna i przesiąknięta historią, ma swoje wyzwania jako roślina ogrodowa. W dużej mierze wynika to z jej podatności na kilka chorób wirusowych, w tym mozaikę lilii i mozaikę ogórka. Zwalczanie tych chorób jest bardzo trudne, ponieważ są one rozprzestrzeniane przez owady, takie jak koniki polne, które żerują na liściach roślin. Objawy wirusowe nie zawsze są wyraźnie widoczne, ale najczęściej pojawiają się jako chlorotyczne cętkowanie liści wraz ze słabym wzrostem i ostateczną śmiercią rośliny.

Oprócz problemów z wirusami, lilia Madonna jest również dość podatna na botrytis, chorobę grzybową, która sprzyja umiarkowanym temperaturom wraz z wysoką wilgotnością względną. Istnieje kilka dostępnych fungicydów, które są oznaczone do kontroli botrytis na roślinach ozdobnych. Niestety, niektóre z nowszych, bardziej skutecznych związków nie są sprzedawane w opakowaniach „wielkości domu”. Wyjątkiem jest cholortalonil, który jest dostępny pod kilkoma markami. Dodatkowo, pył siarki na żarówki przed sadzeniem może pomóc w zapobieganiu infekcji z ran powierzchniowych, które mogły wystąpić podczas obsługi.

Lilie wszystkich typów, a Madonna lilia w szczególności, są podatne na gnicie korzeni. Dlatego też, aby sadzenie było udane, konieczny jest doskonały drenaż gleby (zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny). Incorporating około czterech cali wieku kompostu lub obornika kilka tygodni przed roślin pomaga ciasne gleby do drenażu lepiej. Podwyższone łóżka można rozważyć w obszarach, gdzie drenaż jest problemem, nawet po włączeniu materii organicznej. Dodatkowo, chłodna gleba jest ważna dla lilii, aby dobrze się rozwijać. Ciężka ściółka organiczna do pokrycia łóżka jest pomocna dla cebulek lilii podczas upałów w środku lata.

Ponieważ przeszłe trudności w znalezieniu żarówek wolnych od wirusów, lilia Madonna jest w dużym popycie. Obecnie dostępne są odmiany wolne od chorób, choć niektórzy ogrodnicy (z odpowiednią cierpliwością) decydują się na wyhodowanie tej rośliny z nasion, ponieważ te ostatnie zwykle nie zawierają wirusów. Chociaż istnieją inne bardzo atrakcyjne lilie, które są bardziej odporne na choroby i łatwiejsze w uprawie, żadna nie dorównuje symbolicznemu znaczeniu lilii Madonna jako kwiatu ogrodowego.

Na koniec, jako słowo przestrogi, lilia Madonna zawiera związek, który jest bardzo toksyczny dla kotów. Toksyna, która (najwyraźniej) ma wpływ tylko na koty, nie została jeszcze zidentyfikowana. Połknięcie rośliny lub jej części przez koty często kończy się śmiercią. Dodatkowo, koty, które odwiedzają ogród z lilią madońską i ocierają się o jej kwiaty, mogą zbierać na swojej sierści pyłki, które mogą powodować problemy zdrowotne podczas pielęgnacji.

.